Page 34 - FOTOĞRAF (seçmeli 9,10,11 ve 12. sınıflar)

OKUMA PARÇASI

FOTOĞRAFÇILIKTA ETİK KURALLAR

Toplumsal ahlak içinde mahremiyet
özel bir alan işgal ettiği için fotoğrafçıların
büyük bir çoğunluğu mahremiyet perdesini
aralamak ve meraklarını açığa vuran bir ke-
şif yapmak için fotoğraf çekerler. Toplumsal
ahlak bireylere hem inanç hem de mahremi-
yet güvencesi sağlamaktadır. Bu da hukuki
zeminde bireyin dokunulmaz alanlarını gü-
venceye alan birtakım normların oluşmasına
yol açmıştır.
Kameranın gördüğü ve kaydettiği şey
sadece bireysel bir bakışın görsel göstergesi
değildir. Çünkü bireysel bakış görüntüyü de
özelleştirmektedir. Ancak günümüzde inter-
Görsel 1.60: Kemal Kaya net ve diğer iletişim araçları sayesinde bü-
yük bir hızla dünyanın her tarafına yayılan
fotoğraf ve hareketli görüntülerin etkisi ile sonuçlarını da gözden uzak tutmamak gerekir. Bu bakımdan fotoğ-
rafçı ile toplum, kamera ile toplumsal davranış biçimi arasında her zaman için etik anlamda bir bağ mevcuttur.
Fotoğrafçının duruşunun, tutum ve seçimlerinin belli ilkelere dayanması gerekir.
Birçok toplumda özel hayatın gizliliği ve dokunulmazlığıyla ilgili bazı kurallar vardır. Bu kurallar yasalar
tarafından güvence altına alınmıştır. Özellikle modern toplumlarda özel hayatın ve kişilik haklarının ihlali
konusunda büyük bir duyarlılığın geliştiği ve görüntüler aracılığıyla alenileştirilen veya deşifre edilen özel
hayatın korunması için ne kadar titiz davranıldığı da unutulmamalıdır. Bu nedenle fotoğrafçının görüntüye
taşıdıkları ile ilgili etik kuralları hiçe sayan tutumlardan kaçınması zorunludur.
Özel hayat, bireylere ait olan ve onların tasarrufunda bulunan sırlara, bedene ve mahremiyete ilişkin
tüm özel alanları kapsamaktadır. Kamera gözünün bunları ayırt etme yeteneği olmadığı için fotoğrafçının
büyük bir sorumluluk duygusuyla hareket etmesi gerekir. Bu çerçeveden irdelendiğinde fotoğrafçı ayrıştırıcı
bakışına takılan yaşamsal ayrıntıları görüntülerken özel hayatın sınırlarına ne kadar dâhil olduğunu da iyi
saptamalıdır. Çünkü kameranın sorumsuz bir araç ve aynı zamanda acımasız bir deşifre edici olduğunu unu-
tulmamalıdır. Fotoğrafçı, özel hayatın “özel”ine dokunurken bir bakıma onun hukukuna, mahremiyetine, kişilik
ve kimliğine de dokunduğunu göz önünde bulundurmalıdır.
Fotoğraf hem görsel bir ifade aracı hem de çoğu insan için vazgeçilmez bir tutkudur. Fotoğrafçılar genel-
likle seyahat eden insanlardır. Seyahatlerinde farklı yerleri ve kültürleri inceleyen fotoğrafçılar şahit olduklarını
fotoğraf yoluyla belgeler.
Başarılı ve duyarlı bir fotoğrafçı sosyal iletişimde inceliğe ve özel hayatın gizliliğine saygı göstermelidir.
Özellikle portre, insan ve yaşam konuları üzerine çalışan fotoğrafçıların fotoğrafını çekmek istedikleri kişilerle
çalışmadan önce iletişime geçerek kuracakları samimiyet sonrasında izin almaları daha kolay olacaktır. Bu-
nunla birlikte özel mülk ya da ibadethane gibi mekânlar fotoğraflanmadan önce de ilgili kişi veya makamlarla
bağlantı kurulmalı ve mutlaka izin alınmalıdır. Fotoğrafçıların izin almadan veya sorumsuz bir şekilde önüne
gelen her şeyi fotoğraflamaları bulundukları ortamda huzursuzluğa sebebiyet vereceği gibi diğer insanların
fotoğraf çeken insanlara karşı bakış açılarını da olumsuz yönde etkileyecektir.
Fotoğraf, amaç ve kullanım açısından çeşitlilik gösteren bir sanat dalıdır. Fotoğrafçı da bulunduğu ko-
numa ve yaptığı işin özeliklerine bağlı olarak bu çeşitliliğin bir parçasıdır. Bugün dünyamızı karış karış gezen
yüz milyonlarca turistin hiçbir etik kural tanımadan fotoğraf çektiğine hatta etik kuralları bencil bir sahiplenme
veya ganimet duygusuna kurban etmekten kaçınmadığına tanık olunmaktadır. Benzer şekilde amatör fotoğ-
rafçıların da toplu gezi ve seyahatler vasıtası ile herhangi bir etik tutuma aldırış etmeden fotoğraf çekmekten
kaçınmadığı görülmektedir. Kuşkusuz fotoğrafçının bakışı konusuna, gerçeklik ortamına, zamana ve insanla-
ra nasıl baktığına da bir ayna tutmaktadır.
Özel hayatını fotoğrafçının bakışına açan insanlarla fotoğrafçı arasında dolaylı bir güven duygusu vardır.
Bir mesaja malzeme olan insan aynı zamanda bir konunun gerçeğini yaşayan insandır. O hâlde fotoğrafçı
resmettiği insanları birer görüntü gibi değil, saygın birer insan olarak görmesi gerekir. Fotoğrafçı resmetmeyi
bir gereklilik olarak gördüğü sürece sorumluluk altına girdiğini unutmamalıdır.
Çerkes Karadağ, Fotoğrafın Yüzyılı

32