Page 143 - İMGESEL RESİM 11

İMGESEL TASARIM UYGULAMALARI

BEN KİMİM?

Turgut ZAİM (1906-1974)

Sanatçı 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. 1920 yılında Sanayi-i Nefi-
se Mektebinde (Güzel Sanatlar Akademisi) sanat eğitimine başlayan Turgut
Zaim, akademi tarafından burslu olarak Paris’e gönderilmiştir. Ancak kısa
bir süre sonra ülkesine dönmüş ve geleneksel sanatlara yönelmiştir (Görsel
2.131).
Batı resim tekniğinin henüz kanıksandığı, sanatçı bireysel üslup ve kim-
liğinin henüz oluşmadığı bir dönemde “bireysel üslubunu” oluşturan ilk
sanatçımız Turgut Zaim olmuştur. Millî, yerel ve halka dönük belli bir sanat
eğilimini nitelendirmek isteyen terimlerin kaynağını Turgut Zaim’in eserlerin-
de görmek mümkündür. Nurullah Berk, onun çalışmalarını Batı estetiğinden
uzak, yerli konuları seçen ve bu konuların işlenişinde biraz minyatürleri biraz Görsel 2.131: Turgut Zaim
da halk resimlerini hatırlatan gerçekçi sayılabilecek bir
üslup şeklinde değerlendirmektedir (Seyhan, 2016).
Turgut Zaim, sanatının kaynağını geleneksel Türk
tasvir sanatlarına dayandırmış ancak gelenekselliği
çağdaş bir anlayışla harmanlayarak kendine özgü bir
üslupla yorumlamıştır. Sanatındaki yöreselliği bu yö-
nüyle aynı anlayışın öncülüğünü yapmış olan Osman
Hamdi Bey, Ruhi Arel, Hoca Ali Rıza gibi sanatçıların
yöreselliğinden ayrılmaktadır. Turgut Zaim’in yöresel
Anadolu tiplerini sergileyen figürleri, Osmanlı-Arap
tiplerini konu alan Osman Hamdi Bey’in “oryantalist”
kökenli eğiliminden oldukça uzaktır.
Sanatçının eserlerinde ilk bakışta minyatürleri akla
getiren bir anlayış görülmektedir. Sanatçının figür ve
nesneleri boşluk içinde yer alan sağlam konumlarıyla
geleneksel tasvir kalıplarının dar sınırını aşmaktadır.
Sanatçı, resimlerini doğa ve çevre gözlemine öncelik
veren tutumuyla gerçekçi bir tabana oturtmaktadır. Görsel 2.132: "Çini Dekore Eden Kız", Turgut Zaim, 116 x
Turgut Zaim bir figür ressamıdır. Doğa ise bu figür- 100 cm, tuval üzerine yağlı boya, İstanbul
leri kucaklayan ve çevreleyen tamamlayıcı bir ögedir. Sanatçı; hamur açan, karpuz kesen, yün eğiren, eşe-
ğini yükleyen kadınlar; kedi seven, zurna çalan çocuklar; yumuşak tüylü Orta Anadolu keçileri; halı doku-
yan genç kızlar; pazar yerinde dolaşan delikanlılar; bağdaş kurmuş Yörük köylüleri ve çadırları çevresinde
dolaşan Avşarlar gibi tamamen kendi kültürünü yansıtan eserler ortaya koymuştur (Görsel 2.132).
Turgut Zaim 1974 yılında Ankara’da vefat etmiştir.

141