Page 116 - TEMEL DESEN (seçmeli 9 sınıf)

6. ÜNİTE
OKUMA PARÇASI

Aşağıda verilen okuma parçası ve görsellerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Geçmişin Gizemli Kapısı, Arkeoloji
Arkhaios (eski) ve logos (bilim) kelimelerinden türeyen arkeoloji “eskinin bilimi”
demektir. Arkeoloji bilimi; geçmişteki insanların nerede ve nasıl yaşadıkları, ne
yedikleri, ne giydikleri, neye inandıkları, nasıl düşündükleri, hangi dili konuştuklarına
cevap arar. Üniversitelerde arkeoloji bilimi eğitimi alan ve bu bölümden mezun
olan kişilere arkeolog, arkeologların toprak altındaki kalıntıları bilimsel yöntemler
kullanarak kazı çalışmalarıyla açığa çıkarmalarına arkeolojik kazı denir.
Geçmişi bilmek neden önemlidir? Çünkü atalarımız içinde bulundukları şartlara,
döneme göre düşünmüş; tecrübeleriyle bulduğu çözümleri çocuklarına öğret-
miş, bu bilgiler gelecek kuşaklara aktarılmış, geliştirilmiş, günümüze kadar gel-
miştir. Geçmişten günümüze ulaşan, bizden de geleceğe taşınacak bu kültürel
miras sayesinde kültürel ve sanatsal ufkumuzu genişletir, millî konularda bir ba-
kış açısı ve öngörü sahibi olur, yine bu sayede geleceğe yön veririz.
Sayısız medeniyete ev sahipliği yapan ve başka ülkelerde olmayan zengin bir ar-
keoloji potansiyeline sahip Anadolu’da arkeoloji sayesinde
gün ışığına çıkanların dışında tesadüfen ortaya çıkan tarihi
kalıntılar olmuştur. Örneğin İstanbul’da metro çalışmaları
sırasında Bizans’ın kayıp limanı bulunmuştur. Yine bir yol
kazı çalışması esnasında Samsun’da Amisos Dönemi’ne ait
bir aile mezarlığı ve bu aileye ait hazine ortaya çıkarılmış,
bu buluntular Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesinin
en değerli koleksiyonlarından birini oluşturmuştur (Görsel
6.9). Antakya’da bir inşaat kazısı sırasında dünyanın en
büyük tek parça mozaiği ortaya çıkarılmış, arkeologların
çalışmaları neticesinde aynı yerde hamam ve birçok farklı
yapı kalıntısına ulaşılmıştır. Mevcut bütçesinin dört katına
çıkarılan bütçesi sayesinde dünyada benzeri olmayan farklı
Görsel 6.9: Amisos Hazinesi, Arkeoloj ve Etnoğrafya mimari bir projeyle eserler yapı içinde sergilenmeye alın-
Müzesi, Samsun
mıştır. Bu arkeolojik kalıntıların yerinde korunması ve sergi-
lenmesi amacıyla Necmi Asfuroğlu Arkeoloji Müzesi kurulmuş, 2019 yılında Müze;
Kültür ve Turizm Bakanlığına devredilerek ziyarete açılmıştır.

Her geçen yıl ünü daha çok duyulan 12.000 yıllık tarihe sa-
hip Göbeklitepe, 2011 yılında UNESCO Dünya Miras Geçici
Listesi’ne alınmış, 1 Temmuz 2018’de Bahreyn’de düzen-
lenen 42’nci Dünya Miras Komitesi Toplantısı’nda Dünya
Mirası Listesi’ne dâhil edilmiş, 2019 yılı Kültür ve Turizm
Bakanlığı tarafından Göbeklitepe Yılı olarak ilan edilmiştir.
Göbeklitepe’de bugüne kadar yaklaşık 80.000 metrekarelik
bir alanda kazı çalışmaları yapılmış, daire şeklinde 6 tapınak
ortaya çıkarılmış, toprak üzerine çıkarılmayan 14 tapınak
tespit edilmiştir. Daire şeklindeki anıtsal yapıların çevresi taş
duvarlarla örülmüş, taş duvarların arasına belirli aralıklarla
T şeklinde küçük sütunlar yerleştirilmiş, yapıların ortasında
Görsel 6.10: Göbeklitepe, Şanlıurfa yaklaşık 5 metre yüksekliğinde ve 16 ton ağırlığında iki büyük
taş sütun yer almıştır (Görsel 6.10). Kazılarda daire ve dik-
dörtgen şekilli parçalar, 12 bin yıl öncesine ait olduğu düşünülen insan heykeli ve
çeşitli tarihi eserler de gün yüzüne çıkarılmıştır.

114