Page 13 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

Kitabın Tanıtımı

Bu kitap dört üniteden oluşmaktadır.
HEYKEL SANATINA GİRİŞ 1. Ünite
Ünite giriş sayfasında ünitenin adı ile o
?
ünitede işlenecek bölüm ve kavramların
1. ÜNİTE adları yer alır. Heykel sanatının ne olduğunu,

Heykelde kullanılan araç-gereçlerin bilgisini,
Heykelde kompozisyon öge ve ilkelerini öğreneceksiniz.
HEYKEL
SANATINA
GİRİŞ Heykeli tanımlayıp diğer sanat dalları ile ilişkisini ve tarihsel sürecini açıklayarak, farklı kültürlerin
heykel ve uygulamalarındaki üslup ve anlayış farklılıklarını ayırt ederek, heykelde sanatsal niteli-
ğin ne olduğunu kavrayıp heykelin çevre ve mekânla ilişkisine dikkat ederek,
Ünite kapağının arkasında o ünite- Heykelin biçimlendirme yöntem ve tekniklerini kavrayıp daha önce yapılmış örnekleri inceleyerek,
biçimlendirme yöntem ve tekniklerinde kullanılan malzeme ve araç-gereç seçimini ayırt ederek,
Heykelde kompozisyon öge ve ilkelerini kavrayıp tasarıma uygun estetik bir bütün oluşturabilme-
deki konularla ilgili ‘‘Neler Öğrenecek- yi, biçimlendirilen formu plastik nitelikleri açısından analiz edebilmeyi öğreneceksiniz.
Plastik Form 12.1.1 Heykel Sanatı ve Tanımı siniz?’’ ve ‘‘Nasıl Öğreneceksiniz?’’ bö-
Üslup 12.1.2 Heykelde Kullanılan Araç-Gereçler
Modelleme 12.1.3 Heykelde Kompozisyon Öge ve İlkeleri
Modül
lümleri yer alır. yararlanıldığını söyleyebilir misiniz?
Yontu Hazırlık Çalışmaları
1. İki boyutlu bir çalışma yaparken derinlik etkisi verebilmek için hangi kompozisyon öge ve ilkelerinden
2. Üç boyutlu bir çalışmanın iki boyutlu bir çalışmadan ayrılan yönlerinin ne olduğunu söyleyebilir misiniz?
12
11
‘‘İnceleme’’ bölümünde bireysel veya
HEYKEL SANATINA GİRİŞ
grup olarak yapılan inceleme ve gözlemleri 1. Ünite
12.1.1. Heykel Sanatı ve Tanımı
ʻʻSanatçı, görünüşlerin altındaki iç gerçekleri görür.ʼʼ Etkinlik
Aguste RODİN içeren konular yer alır. döneme ait çalışmalar olduğunu belirleyip"Nasıl bir yol izlenmeli?" bölümünü takip ederek ilerleyiniz.
Görsel 1.32, 1.33, 1.34, 1.35'de yer alan heykelleri yapıldıkları dönem açısından inceleyiniz. Hangi
Görsel 1.1 ve 1.2’de ışık-gölgenin verilişi nasıl sağlanmıştır? Açıklayınız.
İki boyut ve üç boyut arasındaki farklılıklar hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Görsel 1.32: Mermer Heykel, MÖ 320, Metropalitan Müzesi, Görsel 1.33: Gladyatör Ölüyor, Pierre Julien [Piyer Jülyen (1731-
New York 1804)], 1779, Louvre Müzesi, Paris
.............................................................. .....................................................................
‘‘Etkinlik’’ bölümünde, işlenen konuya
uygun uygulama çalışmalarına yer verilir.
Görsel 1.34: Kral ve Kraliçe, Henry Moore, 1952, Tate Görsel 1.35: Çömelmiş adam, Antony Gormley [Antoni Gormliy
Görsel 1.1: İsimsiz, Efrain Malo [Efran Malo (1987)], 2017, Görsel 1.2: İsimsiz, Javier Marine [Javyer Marin (1962)], 2016, Müzesi, Londra (1950)], Londra
Meksika Meksika
.............................................................. .....................................................................
Nasıl bir yol izlenmeli?
1. Görsellerde yer alan eserleri yapıldıkları dönemin özelliklerine göre inceleyiniz.
2. Eserlerin ait oldukları dönemlerin adlarını görsellerin altlarında yer alan boşluklara yazınız.
3. Elde ettiğiniz bilgiler ile sınıf ortamında sunum yapınız.
13
28
‘‘Bunları Biliyor muydunuz?’’ bölümünde
HEYKEL SANATINA GİRİŞ BÜST
konularla ilişkili dikkat çekici bilgi ve gör- Epoksi: Termosetler grubundan yapıştırıcı bir kimyasal reçinedir. Suya, aside ve alkaliye direnci çok iyidir. Çok
yüksek çözünürlük gerektiren küçük parçalar dökmek için seçilir.
Polyester: Büyük dökümler için iyi bir seçimdir. Epoksiler veya üretanlardan daha ucuzdur. Mermer gibi taş toz-
etken maddeler son derece yanıcı ve hatta patlayıcıdır. Uygulama yapılan yerin havalandırması olmalıdır. Maske
kullanımı, polyesterin içerisinde bulunan zararlı maddelerin solunmasını engeller. Kullanma sırasında eldiven ve
Heykel sanatında oyma, biçimleme, inşa, birleştirme, döküm ve patine gibi teknikler yer alır. larını dolgu malzemesi olarak kullanan bir tekniktir. Polyester malzeme asla evde kullanılmamalıdır. İçerisindeki
Nötr Silikon: Nötr silikon inşaatlarda, yapılarda ve binalarda geniş bir kullanım alanına sahiptir. Ürün sahip oldu-
Eksiltme (Yontma): Taş, ağaç, mermer gibi tek parça bir kütlenin istenen düzen içinde şekillendirilmesi işle- seller yer alır. önlük kullanılmalıdır.
midir. ğu yüksek performanstan ve sızdırmazlık kalitesinden dolayı çok tercih edilmektedir.
Modelleme (Biçimleme): Şekillendirilebilir heykel malzemelerinin (bal mumu, kil ve alçı) elle ya da çeşitli Cam ve Ağaç Silikonu: Parçaları birleştirmek için kullanılabileceği gibi deforme olmuş alanları doldurmak için de
aletlerle biçimlendirilmesi işlemidir. kullanılmaktadır.
Birleştirme (Yapılandırma/ İnşa): Önceden şekillendirilmiş sac, kumaş, deri, kalas, cam, ip, metal vb. malze- Tutkal: Tutkal hayvanların kemik, deri gibi bol miktarda jelatin türü protein içeren kısımlarından hidroliz yoluyla
me ve parçaların usulüne uygun olarak biraraya getirilmesidir. elde edilir. Tutkal suda çözündüğü vakit sıvı hâle gelir ve sürüldüğü iki yüzey de kuruyarak moleküller arası kohez-
Döküm (Yerine Geçme): Kil, bal mumu, alçı gibi ara malzeme ile yapılan heykellerin çeşitli döküm teknikleri yon (çekim gücü) kuvvetine benzer bir kuvvetle birbirine yapışır kalır. Farklı karışımlarla biraraya getirilen tutkal
kullanılarak bronz gibi dayanıklı ve kalıcı malzemeyle dökülmesidir. kalıp almada da kullanılabilmektedir.
Patine Etme: Bitmiş heykellere perdahlama, cilalama, boyama ve yaldızlama gibi uygulamaların yapılmasına Pleksi, polyester, epoksi, cam, alçı gibi teknolojik ürünler çağdaş endüstriyel malzemelerdir. Bu malzemeleri kul-
denir. lanmadan önce yapılacak işlemin modelleme çalışmasının yapılması gerçekleştirilmelidir. Yapılan modellemenin
ardından kalıp alınır. Modelden çoğaltma tekniğine uygun alçı, polyester ve silikon ile kalıp alınabilir (Görsel 2.57).
Heykel Sanatının Diğer Sanat Dalları ile Olan İlişkisi Kalıp alma belirli bir disiplin, bilgi birikimi, sabır ve planlama gerektirir. Kalıp alma uygulamasının başından
ürün oluşuncaya kadar geçen sürecin iyi planlanması gerekmektedir. Her malzemenin özelliklerini bilerek işe baş-
Heykel sanatının güzel sanatlar içerisindeki yerini mekân sanatının içinde tanımlamak doğrudur. Mekân sanat- lamak önemlidir.
ları içerisinde mimarlık, resim ve heykel sanat dalları yer almaktadır. Güzellik anlayışının farklı disiplinler ve sanat-
sal anlatım biçimleri ile ele alındığı bu sanat dallarının en önemli özelliği mekâna bağımlı olmasıdır. Bir anlamda
da mekânsal düzenleme sanatlarıdır. Heykeli bu sanat dallarından ayıran en temel özellik ise heykelin üç boyutlu
plastik şekillendirmeye dayalı bir ifade biçimi oluşturmasıdır. Bu özelliği ile heykel bir hacim sanatı olduğu için
gerçek mekânda yer kaplar.
Heykel ile diğer görsel sanatlar arasında yakın ilişkiler bulunmaktadır. Heykel-mimari, heykel-seramik, heykel-
resim, heykel-endüstri tasarımı giderek birbirine yaklaşmaktadır.
Sanatın farklı alanları arasında karşılıklı etkileşim sürekli devam etmektedir. Geçmiş dönem uygarlıkları ince-
lendiğinde heykelin mimari alanda park-bahçe gibi alanları estetik olarak düzenleme isteğine, lahit ve mezarlarda
yaşam ve ölümü betimlediğine, sütunlarda taşıyıcı sistem olarak kullanıldığına tanık olmaktayız. Bu girift durum
insanoğlunun doğaya hâkim olma mücadelesinde aranabilir.
Demir, taş, mermer, ağaç gibi maddelere şekil vererek biçimlendirme, somut bir ifadeye dönüştürme uğraşısını
geçmiş dönem uygarlıklarının sanat disiplinleri arasındaki birlikteliğinde görmek mümkündür. Heykel bu yönü ile
mimariye yakın bir özellik gösterir (Görsel 1.6).
a Görsel 2.57: Polyester ile kalıp alma aşamaları b c
‘‘Araştırma’’ bölümlerinde öğrencilerin
bireysel veya grup olarak yapacağı araş- 1. Üç gruba ayrılarak alçı, polyester ve silikon malzemelerden birini seçiniz.
2. Araştırma yaparken grup içerisinde görev dağılımı yapınız.
tırmaları kapsayan çalışmalar yer alır. 3. Arkadaşlarınızla saygı çerçervesinde bir çalışma ortamı oluşturmaya dikkat ediniz.
4. Seçtiğiniz malzeme hakkında bilgi toplayınız.
5. Malzemenin özelliklerine uygun kalıp alma yöntemlerini araştırınız.
6. Seçtiğiniz malzeme ile yapılmış örnek sanatçı çalışmalarını inceleyiniz.
7. Belirlediğiniz bir eserle ilgili sunum dosyası oluşturunuz.
Görsel 1.6: Erechtheion (Erıtin) Tapınağı, İÖ 406, Klasik Yunan Dönemi, Atina 8. Elde ettiğiniz bilgileri sınıf ortamında sununuz.
17 101
‘‘Okuma Parçası’’ bölümünde o ünite-
HEYKEL SANATINA GİRİŞ HEYKEL SANATINA GİRİŞ
Klasik dönemde, Rönesans heykellerinde görülmeyen boşluk yavaş yavaş görülmeye başlanmıştır. 20. yy.a ka-
dar “boşluk” heykel için formu sarmalayan, onu kuşatan bir şey olmanın ötesine geçememiş, daha çok figürler de yer alan konularla ilişkili kişi ve olay- ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
arasında kalan açıklıklar olarak değerlendirilmiştir. Ancak 20. yy. ile birlikte boşluğun heykel üzerindeki rolü farklı-
laşmaya, bütünü oluşturan kütle kadar önemli bir eleman olarak görülmeye başlanmıştır. Artık kütleler parçalana- A) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.
bilmekte ve heykel, yalnızca kendisini çevreleyen boşluğu biçimleyen değil boşluğu da bir elemanı olarak kullanan
ve içine dâhil eden yeni bir varlık alanına kavuşmaya başlayacaktır. 1. Heykel tarihsel süreç içinde .......................... bağlı gelişim göstermiştir.
20. yy. heykel sanatçıları Afrika ve Okyanus sanatının basit ve güçlü biçimlerinden etkilenmişlerdir. C. Brancusi
ve A. Rodin’in bu anlayış ile gerçekleştirdikleri heykelleri yalınlık, sadelik, basitlik içererek ve daha önce kimsenin ların anlatıldığı bilgi ve görseller yer alır. 2. Seramik ve mimari, çoğunlukla günlük hayatta ........................ olarak algılanırken heykel daha çok
..................... yönü ile algılanır.
cesaret edemediği teknikleri uygulayarak 20. yy. heykel sanatının değişimini başlatmıştır.
3. Heykelin ağırlığını ve yoğunluğunu gösteren ................... tek noktadan bakışın kırılması sonrasında bö-
lünme ye, parçalarına ayırılmaya başlamıştır.
4. Soyut ve somut nesnelerin bir yapıda bütünü oluşturacak biçimde kompozisyon eleman ve ilkeleri kulla-
nılarak yerleştirilmesine ........... denir.
AUGUSTE RODİN
Avrupa sanatının köklü heykel geleneğini 19. yüzyılın romantizminden 20. yüz- B) Aşağıda numaralar ile verilen görselleri harf ile verilen ifadelerle eşleştiriniz.
yıla ve Modern Çağ’ın büyük sanat serüvenine taşıyan François Auguste Rene Rodin
12 Kasım 1840’ta Paris’te doğmuştur (Görsel 1.46). Ailesi tarafından küçük yaşta de-
sen yeteneği fark edilir ve La Petite Ecole (Küçük Okul) adıyla bilinen desen okulu- 5. Aşağıda sol sütunda numara ile verilen üç boyutlu çalışmaları sağ sütunda harf ile verilen sanat
na gönderilir. Orada heykeli keşfeden ve daha sonra Ecole des Beaux-Arts’a (Güzel alanlarıyla eşleştiriniz. Eşleştirdiğiniz harfleri sol sütundaki numaraların yanındaki kutuların içine
Sanatlar Okulu) devam etmek isteyen sanatçının yaptığı üç başvurusu da reddedilir. yazınız.
Yaşamını sürdürmek ve ailesine destek olmak amacıyla pek çok dekoratör ve süs-
lemecinin yanında çalışmaya başlayan Rodin, Louvre Müzesi’nde bir yandan antik
eserlerin desenlerini çizerken bir yandan da desen kurslarına devam eder. Görsel 1.46 : Auguste Rodin
“Bir mermer blok aldım ve sadece bana gerekli
olmayan kısımları attım.” diyen Rodin, heykellerini
parçalara ayırıp her parça üzerinde ayrı ayrı çalışır,
birleştirir. Bir anatomi laboratuvarı gibi el, kol, kafa
parçaları ya da sadece tek bir gövde üzerinde çalışıp 1
yeni kompozisyonlarla farklı konularda heykeller
yapar. Heykellerini yapmadan önce figürün biçim A) Grafik
ve duruşunu tasarlayıp desen çizer, kararını verdiği
zaman, tasarımı kil veya alçı ile üç boyutlu hâle geti- B) Resim
rir (Görsel 1.47, 1.48). Rodin; taş heykellerinde figü-
rü ortaya çıkarmış, biçimlendirmeyi bitirmiş, fakat C) Seramik
alışılagelmiş tamamlanmışlığı sağlamamıştır. Me-
sela kaş, göz gibi ayrıntıları genelde yok saymıştır. Ç) Mimari
Figür dışındaki formlarda ise taşın kendi dokusunu
bırakmış ya da malzemenin taş olduğunu vurgula- D) Heykel
yan müdahalelerde bulunmuştur. Rodin öncesinde Görsel 1.47: Suluboya Desen, Auguste Rodin, Morgan Kütüphane ve 2
Müzesi, New York
heykellerde detay, bitmişlik, kusursuzluk gibi kav- E) Rölyef
ramlar vardır. Rodin ise sunmak istediği kadarını ‘‘Ölçme ve Değerlendirme’’ bölümün-
yontmuş ya da biçimlendirmiştir. Artık heykelde
parçalama başlamış, bütün yok olmuş, ifade edil- F) Özgün baskı
mek istenen öne çıkartılmıştır. İzleyici, anlatılmak
istenene odaklandırılmıştır. İlk defa malzemenin di-
linden faydalanılmaya başlanmıştır. Taş, kendi doku
ve karakterinde gerektiği kadar yontulmuştur. An- de o ünitede işlenen konularla ilgili genel
latmak istediğini anlatmış, gerisini biçimlendirme-
miştir. Rodin, heykel sanatına akademik görüşten
kurtulma, süslemelerden arınma, anıtsallığın yerine
insancıllığın yeğlenmesi ve heykele insan duygu ve 3
tutkularının katılması gibi önemli yenilikler getir-
miştir. değerlendirme soruları yer alır.
Görsel 1.48: Danaidi, Auguste Rodin, 1889, Rodin Müzesi, Paris
33
67
10