Page 34 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMANE 10

2. ÜNİTE ETÜTLER VE DAĞARCIK

Hazırlık Çalışmaları

Bûselik ve çârgâh makamındaki eserlere ait ses kayıtlarını araştırınız. Bulduğunuz ses
kayıtlarını dinleyiniz.

Klasik Türk müziği makamsal bir yapıya sahiptir.
Makam; Türk müziğinde kullanılan ses dizilerinin özelliklerini, karar ve güçlü sesini, donanımını,
seyrini, melodik yapısını ve ezgisel rengini ifade eden bir terimdir.

Sekiz sesin yan yana sıralanması ile dizi yani ton oluşur. Türk müziğinde makamlar sekiz sesli dizi ile
oluşuyorsa da bazı çeşnilerin (4’lü ve 5’lilerin) birleşmesinden de oluşur.

Makamları üç grupta toplamak mümkündür:

1 - Basit makamlar (temel, ana makamlar)
2 - Şed (göçürülmüş, transpoze edilmiş)
3 - Birleşik makamlar (mürekkep)

Klasik Türk müziğinde kullandığımız makamların Batı müziği tonlarında tam karşılıkları yoktur. Batı
müziğinde dizi (ton) olarak majör ve minör kullanılır.

Geleneksel Türk halk müziği ise irticalen yapılan, doğaçlama yoluyla oluşturulan bir yapıdır. Bu müzi-
ğin bugüne kadar bir sistematik içerisine alınamaması da bundan dolayıdır. Geçmişten gelen bir ge-
lenekle Türk halk müziğinde ‘’ayak’’, ‘’ayağı’’, ‘’düzeni’’ ve ‘’dizisi’’ gibi kavramlar kullanılmıştır. Âşıklık
geleneğinden gelen bu kavramlar eserlerin yapısını tam olarak açıklayamamaktadır. Türk halk müziği,
klasik Türk müziğiyle karşılaştırıldığında doğaçlama yapısıyla öne çıkmaktadır. Klasik Türk müziği ise
kurallı ve sistematik bir yapıya sahiptir. Türk halk müziği halkın yaşantısını, acılarını ve sevinçlerini
müzik ve söz birleşmesi yoluyla dile getirme sanatıdır. Halk müziğinin irticalen oluşması da buradan
gelmektedir. Günümüzde bu kavramlar birtakım çevrelerce kullanılsa da bir sistematik içerisine otur-
tulması açısından ‘’makam’’ kavramı gündeme gelmiştir.

2.1. Bûselik Makam Dizisi

Basit makamlarımızdandır. La sesi (dügâh) üzerinde bûselik 5’lisi, mi sesi üzerinde kürdî 4’lüsünden
oluşur.

Bûselik Makam Dizisi

32 U

U
KEMANE_10.indd 32 23.05.2023 16:53