Page 29 - ÇALGI TOPLULUKLARI (BATI MÜZİĞİ) | 11

11.2. ORKESTRADA TEMEL ÇALIŞMALAR

2.1. Orkestra Şefi

2.2. Orkestral Yazım

HAZIRLIK ÇALIŞMALARI

1. Film çekiminde neden bir yönetmene ihtiyaç duyulur? Hakem
olmadan takım sporları yönetilebilir mi? Bu örnekleri orkestra şefi ile
ilişkilendirerek orkestra şefinin görevleri hakkındaki düşüncelerinizi
sınıfınızla paylaşınız.
2. Bir orkestranın ahenk ve düzen içinde eser seslendirebilmesi için
neler gereklidir?

2.1. Orkestra Şefi

Orkestrada Şefin Görevi

Orkestrada çeşitli seslerin bir arada harmanlanarak belli bir uyum içinde ortaya konmasıyla çok
seslilik oluşmaktadır. Orkestranın uyumlu ve kusursuz bir performans yakalayabilmesi için donanımlı
bir şefe, eğitimciye ve aynı zamanda bir lidere ihtiyacı bulunmaktadır. Orkestra şefine bakıldığında ilk
görülen şey partitür doğrultusunda orkestraya verdiği ritim ve tempo belirleyici el-kol hareketleridir.
Tarihsel süreçte orkestra yöneticileri tempo için farklı yöntemler kullanmışlardır. El ya da değnek
(baton) hareketleriyle veya ayaklarını yere vurarak orkestra üyelerinin çalınan eserin hızını görmeleri
sağlanmıştır. Jean Baptiste Lully (Jan Baptist Lulli), kalın ve ağır bir sopayla yere vurarak tempoyu
verirken yanlışlıkla ayağına vurup yaralanmış ve kapanmayan bu yara kangren olup ölümüne
yol açmıştır. Tempoyu el yerine değnekle vermek 19.yüzyılın ilk yarısında tercih edilmiş ancak
yaygınlaşması 2. yarısından sonra olmuştur. Orkestra şefi, orkestrayı oluşturan çalgıların belirli bir
tempo birliği içinde çalmalarını sağlayan, çalgı ya da çalgı gruplarının seslendirilen eserde kendi
partilerine giriş zamanlarını hatırlatan ve özgün müzikal yorumunu katarak orkestrayı idare eden
kişidir. Orkestra şefinin bireysel ve teknik olarak tam bir yeterliliğe sahip olması gerekmektedir.
Orkestra şefinde bulunması gereken teknik özelliklerin başında, partitür okuyabilme ve çalabilme,
mükemmel işitme yeteneği, çok iyi orkestrasyon, form, kompozisyon, stil bilgisi gelmektedir. Geniş
bir müzik ve genel kültür altyapısı ile eksiksiz müzik tarihi bilgisine sahip olması gerekir. Bunların
yanı sıra kusursuz bir ritim ve tempo anlayışı ve bunları anlaşılır bir biçimde orkestraya aktarabilmek,
çalgılara eser içerisindeki girişlerini verebilmek de olması gereken teknik yeterliliklerin bir kısmıdır.
Orkestra şefi; aynı zamanda eğitimci-öğretmen, bilgin, iletişimci, diplomat, disiplinli, hoşgörülü, bütçe
uzmanı, dikkatli ve iyi bir dinleyici olmalıdır.
Partisyona hayat vermek, onu dinleyenlere anlatmak, eseri tüm inceliği ve güzelliği ile tanıtmak,
canlandırmak, kâğıt üzerinde yazılı olanları anlatmak ve canlılığa kavuşturmak orkestra şefinin
görevidir.
Bellek, zekâ, irade, sabır, özveri, alçak gönüllülük, uyumlu olmak gibi başta gerekli olan ana kişilik
özelliklerin yanında orkestra üyelerini etki altına almak, dikkatlerini toparlamak ve harekete geçirmek,
motivasyonu sağlamak da bir orkestra şefinin başlıca görevlerindendir.

28