Page 228 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO | 11

8. ÜNİTE

8.3. Hicaz Makamı

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

Refi k Fersan’ın “Hicaz Peşrevi” adlı eserini dinleyiniz.

8.3.1. Hicaz Makamının Genel Özellikleri
Hicaz makamı, bilinen en eski makamlardandır ve adını Arabistan Yarımadası’nın batı sında bulunan “Hicaz” adlı böl-
geden almıştı r. Makam, ses ve tı nı özellikleri bakımından Arap ezgilerinden izler taşır.

Basit makamlar arasında yer alan hicaz makamı, dügâh (la) perdesi üzerindeki hicaz dörtlüsüne neva (re) perdesi
üzerinde rast beşlisi eklenmesiyle oluşur. Ses değişti rici olarak donanımda si için “bakiye bemolü”, fa ve do için “bakiye
diyezi” alır.

BİLGİ NOTU

Türk müziğinde en fazla eser bestelenen makam, hicaz makamıdır. Hicaz makamı dizisine çok yakın üç makam
daha vardır. Bu makamlar “hümayun”, “uzzal” ve “zirgüle”dir (zengüle). Bu üç makam, hicaz makamı ile birlikte
“hicaz ailesi” ya da “hicaz grubu” olarak adlandırılır.

Hicaz makamının özellikleri aşağıdaki tabloda verilmişti r (Tablo 8.3).

Tablo 8.3: H�caz Makamının Özell�kler�
HİCAZ MAKAMININ ÖZELLİKLERİ

NİTELİK Basit makamdır.
DURAK Dügâh (la) perdesidir.

SEYİR Güçlü perdesi (neva) civarından seyre başlar. İnici-çıkıcı ya da çıkıcıdır.

DİZİ Dügâh (la) perdesindeki hicaz dörtlüsüne neva (re) perdesinde rast beşlisi eklenmesiyle oluşur.

GÜÇLÜ Neva (re) perdesidir.

DONANIM Si için bakiye bemolü, fa ve do için bakiye diyezi alır.

YEDEN Rast (sol) perdesidir.
(Çıkıcı olarak)
8.3.1 Geleneksel Türk Müziğinde Hicaz Makam Dizisi
PERDE İSİMLERİ Dügâh (la), dik kürdî (si), nîm-hicaz (do), neva (re), hüseynî (mi), eviç veya acem (fa), gerdaniye
(sol) ve muhayyerdir (la).

& c ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ ∑
Geleneksel Türk Müziğinde Hicaz Makamı Dizisi

Nevada Rast 5'lisi
Dügâhta Hicaz 4'lüsü

& œ w œ w œ # ˙ œ œ # œ ˙

S A S T K S T

ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 11 227