Page 84 - ÇALGI EĞİTİMİ KANUN | 11

5. ÜNİTE

Beste: Harika Uğur Dağlı



2                                   


5              

                           


10                          



             
13


                     

5.1.3. Sabâ Makamının Seyri

Makamın Özellikleri: Sabâ makamı bileşik bir makamdır. Sabâ makamı yapısı bakımından oldukça
geniş bir seyir alanına sahiptir. Bu bakımdan ayrıca genişletilmemiştir. Temel makamlardan farklı olarak
sabâ dörtlüsünün üçüncü derecesi olan çârgâh perdesi, makamın güçlüsüdür. Çârgâh perdesi üzerindeki hicaz
ailesi makamlarından dolayı asma kalışları oldukça fazladır. Hicaz perdesi bakiye bemolü olarak gösterilse de
icra esnasında 1-2 koma daha dik seslendirilir. Çârgâh perdesi üzerindeki hicaz ailesi makamları arasındaki geçki
dolayısıyla tiz taraftaki şehnaz perdesi 2-3 koma daha dik basılır. Ayrıca donanıma yazılmasa da eser içerisinde dik
hisar ve şehnaz perdeleri de kullanılır.

Dizinin Seyri: Sabâ makamının seyrine güçlü olan çârgâh perdesi veya durak civarından başlanır. Rast perdesinde
rastlı asma kalışlar yapılır. Gerdâniye perdesinde hicazlı, acem perdesinde nikrizli, dik hisar perdesinde segâh
veya hüzzam çeşnili, çârgâh perdesi üzerinde zirgüleli hicaz çeşnisi ile yarım karar yapılır. Tekrar karışık gezindikten
sonra dügâh perdesinde sabâ dörtlüsüyle tam karar yapılır. Çârgâh perdesi bu makam için çok önemlidir.
Çünkü bu makamda seyir genel olarak çârgâh perdesi civarında yapılır. Makamın en önemli asma kalış perdesi,
üstünde herhangi bir çeşni oluşmadığı hâlde segâh perdesidir. Tiz taraftaki (gerdâniye, acem ve dik hisar perdesi)
asma kalışlarda fazla ısrar edilmez ve bu asma kalışlar az kullanılır. Tiz taraflardaki asma kalışlar fazla kullanılırsa
sabâ makamının ağır karakterli hâlinden uzaklaşılmış ve başka makamlarla geçki yapılmış olur. Dolayısıyla bu
durum makamın karakterine uygun değildir. Sabâ makamı bileşik bir makam olduğu için seyrinde birçok
farklı asma kalış kullanılır.
Asma kalış perdeleri şunlardır:
• Çârgâhta hicaz beşlisi
• Dik hisarda segâh beşlisi

• Acemde nikriz beşlisi
• Rastta rast dörtlüsü
• Gerdâniyede hicaz dörtlüsü

SABÂ MAKAMI 83