Page 161 - THM KORO 11 THM

Okuma Metni

TOPLUMUN MÜZİK HAFIZASININ AKTARIMI

Amerikalı sosyolog Fichter, toplumu; “sosyal gereksinmelerini karşılamak için etkileşen ve ortak bir
kültürü paylaşan çok sayıdaki insanın oluşturduğu bir birliktelik” (2002;79) olarak tanımlar. Bu birliktelik
toplumun gelenekselliğine bakmaksızın değişmeye ve gelişmeye devam eder. Gelişim, toplumun yaşaması
için kaçınılmazdır ve kültür bu gelişime zemin hazırlar.
Toplumun kültürel yapısıyla birlikte, bireyler arasında bağ kurmaya yardımcı olan ve ortak duygu ve
düşüncelerin oluşmasını sağlayan müzik, kültürün en önemli unsurlarından biri olarak görülebilir. Kültürel
bir olgu olan müzik, kültürün oluşmasına ve şekillenmesine doğrudan etki etmektedir. Müzik, geçmiş ve
gelecek arasında köprü oluşturarak kültürün “neden” ve “sonucu” olan insanı ve insani değerleri ele alarak
anlamlı bir görev üstlenir (Birol, 2002:418).
Müzik kültürü, insanların kendi kültürleri için kabul edilebilir müzik ürünlerini algılamak ve icra
etmek ve oluşturabilmek için bilmeleri gereken şeyler olarak tanımlanabilir (Güray, 2011). Bu bağlamda
bir toplumun müzik geleneğinin oluşumundaki temel etken olan müzik hafızasının aktarımı sayesinde her
müzik kültürü dayandığı köklerle bağlarını kurar ve özünden taviz vermeyerek kendi gibi olma özelliğini
korur. Geleneksel müziği hatırlayabilmek ve aktarabilmek için ihtiyaç duyulan işaret, formül ve şifreleri
içeren kalıplar neticesinde müzik hafızası aktarımı gerçekleşir. Müzik hafızası, kültürel hafıza içerisinde
özünü yitirmeden aktarılmaya en yatkın olanlardandır. Bir türküde binlerce yıllık müzik mirasının en temel
özellikleri varlığını yitirmeden kalabilir, korunabilir.
Geleneksel müzik kalıpları algılama ve icra etme işlevleriyle müzik geleneğinin kararlılığını belir-
lerken diğer yandan yaratma işlevi ise değişimi teşvik etmektedir. Bu sayede yeni üretimlerin önü açılırken
bu yeni üretimlerin sınırlılıkları da belirlenmiş olur. Dolayısıyla bir müzik kültürünün sosyal ve estetik bo-
yutundaki sınırlılıkların dışında kalan değişikliğin hafızayla aktarılması mümkün olamayacaktır ve böyle bir
değişim, müzik kültürünün kendini koruma refleksi sonucunda unutulacaktır.
Müzik hafızasının aktarımı hem aynı dönemin insanları hem de farklı kuşaklar arasında müzik ge-
leneğini ileterek ortak bir müzik kültürünün oluşmasına da olanak sağlamaktadır. Yazılı kültür ve kayıt
imkânları müzik hafızası aktarımının hızını ve etkisini arttırmış ve hafızayla aktarılması mümkün olmayan
kökten değişikliklerin kültüre yansımalarını sağlamıştır. Bu noktada bu tür değişimlerin en yoğun yaşandığı
Anadolu başta olmak üzere son iki yüzyılda birçok coğrafyada geleneksel kültürlerin değişim çizgilerinin
dışında bazı yönelimler de görülmüştür.

Emel Funda TÜRKMEN
Yayımlanmamış Koro Eğitimi ve Yönetimi Ders Notları.

160 UYGULAMA SERGİLEME DAĞARCIĞI III UYGULAMA SERGİLEME DAĞARCIĞI III