Page 46 - THM KORO 11 THM

2.2. TÜRKÜLERDE AĞIZ-ŞİVE

Hazırlık Çalışması

1. Türk halk müziğinde ağız ve şive kavramları size göre ne ifade etmektedir?
2. Ağız ve şivenin Türk halk müziğine ne gibi katkıları olabilir?
3. Şive ve ağız özelliklerini yansıtan örnekleri dinleyiniz.

Araştıralım

1. Ağız ve şive arasındaki farkları araştırınız.
2. Yörelere göre ne gibi ağız ve şive çeşitleri olabileceğini araştırınız.
3. Ağız ve şive özelliklerini belirgin biçimde yansıtacak örnek kayıtlar bulunuz ve dinleyiniz.

Türk halk müziği, sadece söz ve müziğin bir araya gelmesiyle oluşmuş bir müzik türü değildir. İçeriğinin
oluşmasında kişisel yaşantılar ve o bölgedeki toplumun özellikleri yer alır. Bunlar: o bölgeye ait folklorik oyun-
lar, yöresel kıyafetler, yemekler, hayvanlar v.b. dir. Yöresellik, o bölgeyi temsil eden yaşantıları konu edindiği
için türkülerin söylenme biçimlerine, söz ve ezgilerine büyük oranda etki etmiştir. Bu yönüyle türküleri en
doğru biçimde hissetmek ve hissettirmek için yöresel özellikleri ile ilgili ön hazırlık yaparak o türküleri seslen-
dirmenin daha anlamlı olacağı söylenebilir.

TÜRKÜLERDE AĞIZ-ŞİVE

Söz unsuru bütün dünya halk müziklerinde önde yer almıştır. Köyünde, obasında gerek bireysel gerekse
toplumsal meseleleri, yaşantıları dile getirmeye çalışan halk, yöresinin özgün üslup ve dil özellikleriyle kendini
ifade etmeye çalışmıştır.
Dildeki farklılıklar halk müziğinin sözlü ürünlerine yansımış, böylece şive, ağız kavramları ortaya çık-
mıştır.

Şive
Bir dilin konuşma farkları gösteren ve bölgeden bölgeye ya da yöreden yöreye değişebilen kollarına
denir. Bir dilin kültür düzeylerine göre gösterdiği değişiklik olarak da tanımlanabilir. Şive bir bölgenin, yörenin
özel konuşma ve söyleyiş tarzıdır.

Ağız
Bir bölgede, yörede geçerli olan genel bir şive içinde, çeşitli kentlerindeki konuşma dilinde görülen
söyleyiş ve ses farklarına ağız denir. Söyleyiş farkları da salt kentler arasında görülmez. Köyler arasında bile
bu tür ayrılıklara rastlanabilir. Söz konusu olan biçimsel bir başkalık değil, bir ses değişimidir. Örneğin; Rumeli
ağzı, İstanbul ağzı.
Günlük kullanımda şive ile ağız birbirine karıştırılmaktadır. Oysa ağız, tanımlarda da görüldüğü gibi
şive içinde ele alınmaktadır.

Uzun Hava Türlerinde Ağız Örnekleri Kırık Hava Türlerinde Ağız Örnekleri
1. Hoyratlar ve Doğu-Güney Doğu Anadolu Ağızları 1. Acem (Azeri) Ağzı
2. Gurbet Havaları ve Ege Ağzı 2. Bar Ağzı
3. Bozlaklar ve Orta Anadolu Ağızları 3. Karadeniz Ağzı
4. Mayalar ve Harput Ağzı 4. Rumeli Ağzı
5. Barak Havaları ve Antep Barak Ağzı
6. Malatya Arguvan Ağzı

TÜRKÜLERDE YÖRESEL ÖZELLİKLER TÜRKÜLERDE YÖRESEL ÖZELLİKLER 45