Page 115 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 11

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Nihavent, hicaz, karcığar makamında türküler nelerdir?
2. Nihavent, hicaz, karcığar makamında şarkılar nelerdir?

3.1. NİHAVENT MAKAMI

Nihavent makamı, Türk müziği makamları içerisinde en çok kullanılan makamlardan biridir. Buselik
makamının rast perdesi üzerindeki şeddidir. Makamın dizisi, tampere ses dizgesiyle seslendirmeye uy-
gundur. Bu durum, nihavent makamın Batı müziği çalgıları ile de çalınmasına ve çok sesli denemelerde
kullanılmasına olanak sağlar. Nihavent makamı dizisi, batı müziğinde sol minör dizisi ile benzer yapıdadır.
Makamın “kürdili” şekli eski minör, “hicazlı” şekli ise armonik sol minör adını alır. “Nihavent” sözcüğü-
nün Farsçadan geldiği ve bir şehrin adı olduğu bilinmektedir. Bu makamın kullanımının diğer Türk müziği
makamları gibi oldukça köklü bir geçmişe dayandığı düşünülmekteyse de özellikle son yüzyıl içerisinde
kullanımı artmıştır. Bununla birlikte nihavent makamının kullanımına ilk kez 2. Mehmet’e ait eserlerde
rastlanmaktadır.
Durak: Sol (rast) perdesidir.
Seyir: İnici-çıkıcıdır.
Dizi: Buselik makamı dizisinin rast perdesindeki şeddidir. Rast perdesindeki buselik beşlisine, neva
perdesinde kürdi dörtlüsünün ve hicaz dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.

Nihavent Makamı Dizisi (1. Şekil Buselik Makamı Dizisi)
NİHAVENT MAKAMI = BUSELİK BEŞLİSİ (T+B+T+T) + NEVADA KÜRDİ DÖRTLÜSÜ (B+T+T)

Rastta buselik beşlisi Nevada kürdi dörtlüsü

T B T T B T T
Irak Rast Dügâh Kürdi Çargâh Neva Nim hisar Acem Gerdaniye

Nihavent Makamı Dizisi (2. Şekil Buselik Makamı Dizisi)

NİHAVENT MAKAMI = BUSELİK BEŞLİSİ (T+B+T+T) + NEVADA HİCAZ DÖRTLÜSÜ (S+A12+S)

Rastta buselik beşlisi Nevada hicaz dörtlüsü

T B T T S A12 S
Irak Rast Dügâh Kürdi Çargâh Neva Hisar Eviç Gerdaniye

114