Page 122 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 11

3.2. HİCAZ MAKAMI

Hicaz hem bir makamın ismi hem de buna bağlı olarak dört makamlık bir aileye verilen genel bir isim-
dir. Bu dört makamın bir aile hâlinde bir araya toplanmasının sebebi, dört makam arasında benzerliklerin
fazla olmasıdır. Değişen özellikler ise güçlü ve güçlü üstündeki çeşnileridir. Hepsinin seyri inici çıkıcıdır.
Hepsi de la (dügâh) perdesinde hicaz çeşni ile karar eder. Bu ailedeki dört makam sık sık birbirine geçki
yapar.
Bu dört makamın isimleri hicaz, hicaz hümayun, uzzal ve zirgüleli hicazdır.
Türk halk müziğinde hicaz makamı dizisine benzerlik gösteren bazı türküler ve ezgiler, halk âşıkların-
ca “garip ayağı” adıyla anılmaktadır. Bu adlandırmanın Âşık Garip’ten kaynaklandığı düşünülür. Türkiye’nin
her yöresinde hicaz makamına benzeyen halk ezgilerine, türkülere rastlanmaktadır. Bu türden ezgilerin
hüseyni ve uşşak makamına benzeyen ezgilerden sonra halk müziği dağarının büyük bir bölümünü oluş-
turduğu söylenebilir. Ninniler başta olmak üzere pek çok türkünün ve oyun havalarının da hicaz makamı
dizisinde olduğu görülür.
Durak: Hepsinin durağı la (dügâh) perdesidir.
Seyir: Hepsinin seyri inici-çıkıcıdır. Güçlü perdesi olan neva ve hüseyni perdesi civarından seyre
başlar.
Dizi
• Hicaz makamı dizisi; la (dügâh) perdesi üzerinde hicaz dörtlüsüne, ince re (neva) perdesi üzerinde rast
beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.

• Hicaz hümayun makamı dizisi; la (dügâh) perdesi üzerinde hicaz dörtlüsüne, ince re (neva) perdesi
üzerinde buselik beşlisinin eklenmesinden meydana gelmiştir.

• Uzzal makamı dizisi; la (dügâh) perdesi üzerinde hicaz beşlisine, mi (hüseyni) perdesi üzerinde uşşak
dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.

• Zirgüleli hicaz makamı dizisi; la (dügâh) perdesi üzerinde hicaz beşlisine, mi (hüseyni) perdesi üzerin-
de hicaz dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.

Yerinde Hicaz Makamı Dizisi
HİCAZ MAKAMI= HİCAZ DÖRTLÜSÜ (S+A12+S) + NEVADA RAST BEŞLİSİ (T+K+S+T)

Nevada rast beşlisi
Yerinde hicaz dörtlüsü

S A12 S T K S T
Rast Dügâh Dik kürdi Nim hicaz Neva Hüseyni Eviç Gerdaniye Muhayyer

Hicaz Hümayun Makamı Dizisi

HİCAZ HÜMAYUN MAKAMI= HİCAZ DÖRTLÜSÜ (S+A12+S) + NEVADA BUSELİK BEŞLİSİ (T+B+T+T)

Nevada buselik beşlisi
Yerinde hicaz dörtlüsü

S A12 S T B T T
Rast Dügâh Dik kürdi Nim hicaz Neva Hüseyni Acem Gerdaniye Muhayyer

121