Page 73 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 11

1.11. BARAK UZUN HAVA TÜRÜ

Barak havaları, Türkiye’nin Güneydoğu kesimlerinde yaşayan “Barak Türkmenleri”ne has bir uzun
hava türüdür. Baraklar, Orta Asya’dan Anadolu’ya göç eden Türkmenlerin bir koludur. 19. yüzyıldan itibaren
Gaziantep ilinin “Oğuzeli, Kargamış ve Nizip” ilçeleri başta olmak üzere “Kilis, Gaziantep, Kahramanma-
raş” illerinden Adana’ya kadar olan bölge “Barak” topluluklarının yoğun olarak yaşadığı bir coğrafyadır.
Barak uzun havaları, özel bir üslup ve tavır özelliği göstermektedir. Kelimelerin peş peşe ve süratlice
okunarak ezgi üzerinde uzun ve devamlı gırtlak nağmeleri yapılması ve tiz (ince) perdelerde fazlaca durul-
ması bu türe özgü özelliklerdendir.
Türk halk müziğinde Barak havaları ölçü ve ritim bakımından serbest olan ancak dizisi bilinen ve dizi
içindeki seyri belli kalıplara bağlı uzun havalardır. Barak havalarının şiir yapısı genellikle 11 heceli, en az
iki ve daha fazla dörtlükten oluşmaktadır. Kahramanlık, göç, iskân, aşk, özlem, ayrılık ve aşiretler arası
ilişkiler Barak havalarında başlıca işlenen konulardır. Dizelerde “aman, yavrum, gine yetmeyesice” gibi
katma sözler kullanılır.
Barak havaları genellikle erkekler tarafından sohbet ortamlarında bağlama ve keman, düğün ortam-
larında ise zurna ve davul eşliğinde icra edilir. Eserler icra edilirken oldukça tiz seslerden başlanarak pes
seslere doğru bir seyir izlenir.
Barak uzun havalarının seslendirildiği yörelerde söylenen barak havalarından bazıları ve makamları
şöyledir:
Beyvelet (karcığar veya hüseyni makamı), Feriz Bey (kürdi-ferahnak makamı), Şahin Bey (uşşak ma-
kamı), Karacaoğlan (hüseyni makamı), Beymayıl (zavil makamı), Kılınçoğlu (buselik veya gerdaniye maka-
mı), Urum Garibi (muhayyer makamı), Şavo Garibi (hicaz makamı), Garip (gerdaniye makamı), Topal Abdo
(hicaz-muhayyer makamı), İskân (zavil bitişe doğru nihavent makamı) ve Ceren Havası (mahur makamı).
Barak uzun havalarının yöreden yöreye, bir kuşaktan diğerine aktarılmasında yörenin âşıkları ve yerel
müzisyenlerinin oldukça önemli bir rolü olmuştur. “Karacaoğlan” başta olmak üzere “Kul Mustafa, Ali Paşa,
Kılıçoğlu, Dedemoğlu, Beyoğlu, Deli Boran, Gündeşlioğlu, Derviş Ali, Öksüz Oğlan ve Miskin Ali” barak
havalarının nesiller arası aktarımında rol oynayan halk ozanlarındandır.

Barak Uzun Hava Türlerine Örnekler

► Açmayın Pencereyi Esmesin Yeller (Gaziantep/Oğuzeli)
► Ağalar Kış M'olacak (Gaziantep)
► Antep'in Yolları Ufacık Taşlar (Gaziantep)
► Bir Ay Doğmuş İlk Akşamdan Geceden (Gaziantep/Gavur Dağı)
► Çıkam Yüce Dağların Başına Gine Gidem (Gaziantep)
► Döne Zülüf erin Deste Deste (Gaziantep)
► Kalk Gidelim Selvi Boylum (Gaziantep/Oğuzeli)
► Evinin Önü Kaya Deliği (Gaziantep)
► Evinin Önüne Oturmuş (Gaziantep)
► Evinin Önüne Oturmuş Garip Garip (Gaziantep)
► Geze Geze Yüreğime Dert Oldu (Gaziantep)
► Kalkın Gidelim de Boru Sesi Var (Gaziantep)
► Karşıdan Gelir Eli Develi (Gaziantep)
► Öksüz Oğlan Der ki Bülbüller Ötmez (Şanlıurfa)
► Sabah Kalkalım Erden (Gaziantep)
► Senin İşinden Ne Haberim Var Benim (Gaziantep)
► Yorgunum Gine Yokuşları Çıkamam (Gaziantep)

72