Page 13 - TSM TEORİ VE UYGULAMASI (THM) 11

1.1. GELENEKSEL TÜRK MUSİKİSİNDE ÇARGÂH MAKAMI DİZİSİ

EKSENİNDE ANA PERDELERİN İSİMLERİ

HAZIRLIK
1. Nota, dizek, anahtar, ölçü ve aralık kavramlarını araştırınız.
2. Teori, kuram, nazariyat kelimelerinin anlamlarını araştırınız.
3. Türk müziğinin ilk kuramcılarından Abdulkadir Meragi hakkında araştırma yapa-
rak edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

Türk müziğinin tarihi, Türk tarihi kadar eskidir. İslamiyet’in kabulü ile birlikte klasik Türk
müziğinin temelleri atılmaya başlanmıştır. Klasik Türk müziği gelenek oluşturma ve süreklilik
bakımından dünyadaki mevcut birkaç klasik müzik türünden biridir. Buna rağmen tarih bo-
yunca Türk müziği kuramı (teorisi) üzerinde yeterince durulmamıştır. Türk müziğinde eserler
meşk adı verilen ve usta çırak ilişkisine dayanan sistemle icra edilmiştir. Bu da eserlerin notaya
alınması ve müzik kuramının gelişimini olumsuz etkilemiştir. Birçok büyük bestekârın yaptığı
çalışmalar tam olarak anlaşılamamış ve günümüze ulaşamamıştır.
Tanzimat dönemiyle birlikte müzik alanındaki kuramsal çalışmalara önem verilmiştir. 20.
yüzyılda H. Sadeddin Arel, Suphi Ezgi ve S. Murat Uzdilek tarafından bir kuramsal sistem ge-
liştirilmiştir. Yaygın olarak kullanılan bu sistem "Arel-Ezgi-Uzdilek Sistemi" olarak adlandırıl-
mıştır.
Bu sistemde çargâh dizisi esas alınmıştır. Perde adı verilen ve birbirine eşit olmayan 24
aralık ve 25 ses tespit edilmiştir. Bu perdeler notanın karşılığıdır. İki ses arasındaki uzaklığa
(yükseklik farkına) da aralık denir.

1.1.1. Çargâh Makamı Dizisindeki Perdeler

Çargâh makamı dizisindeki perdeler aşağıdaki gibidir.

Kaba Çargâh Yegâh Hüseyniaşiran Acemaşiran Rast Dügâh Buselik Çargâh

Kibrin aslı şeytan, tevazunun rahmandır.
Hacı Bektaş Veli

12