Page 49 - TSM TEORİ VE UYGULAMASI (THM) 11

3.1. BASİT MAKAMLARI OLUŞTURAN
DÖRTLÜ-BEŞLİLER VE GÖÇÜRME ÇALIŞMALARI

HAZIRLIK
1. Bildiğiniz makam adlarını söyleyiniz. Genel Ağ'dan farklı makamlarda eserler
dinleyiniz.
2. Aralık kavramını açıklayınız.

3.1.1. Basit Makamların Oluşumu

Dünyanın farklı coğrafyalarında yerel, etnik özellikler taşıyan farklı müzik biçimleri vardır.
Bu müzik biçimleri çalgılarıyla, çalma, söyleme biçimleriyle ya da içerikleriyle o toplumları yan-
sıtır. Ayrıca biçimsel ve tınısal olarak da farklılıklar gösterebilir. Bu farklılıkların en temel olan-
larından biri kullanılan ses dizileridir. Geleneksel şekliyle Türk müziğinde yarım aralıktan daha
küçük aralıkların kullanıldığı diziler vardır.

Dizinin bir dörtlü ile bir beşliden veya bir beşli ile bir dörtlüden meydana geldiğini biliyo-
ruz. Bir dizide en önemli perdeler durak, güçlü ve yeden perdeleridir. Basit makamlarda güçlü
perdesi genellikle dörtlü ve beşlinin birleştiği ses olarak kabul edilir. İşte makam, bir dizide
durak ve güçlünün önemini belirtmek ve diğer kurallara da bağlı kalarak nağmeler meydana
getirmektir.

Dizi, makamın esasını oluşturur. Fakat dizide belli kurallarla gezinilmezse yani seyir özellik-
lerine uyulmazsa makam meydana gelmez. Seyirler çıkıcı, inici ve inici-çıkıcı olmak üzere üç
şekilde kullanılmıştır.

Türk müziğinde tam dörtlü aralığının oluşabilmesi için ardışık dört sesin üç aralık toplamı 22
koma olmalıdır.

9 + 9 + 4 = 22 koma

Tam 4’lü aralığı

48

PB MAKAMLARIN OLUŞUMU VE
MAKAMLARI OLUŞTURAN UNSURLAR