Page 50 - TSM TEORİ VE UYGULAMASI (THM) 11

Türk müziğinde tam beşli aralığının oluşabilmesi için ardışık beş sesin dört aralık toplamı 31
koma olmalıdır.

9 + 9 + 4 + 9 = 31 koma

Tam 5’li aralığı

Her makamda farklılık gösteren durak, güçlü ve yeden perdeleri vardır.

Durak (Karar) Perdesi: Makam dizisinin 1. derece sesidir.

Güçlü Perdesi: Basit makamlarda dörtlü ve beşlilerin birleşme perdesidir. Bileşik makam-
larda güçlü seslerinin yerleri değişebilmektedir. Bütün makamların en önemli perdesi durak
ve güçlü sestir.

Yeden Perdesi: Karar sesinin bir altındaki sestir yani dizinin yedinci sesidir. Türk müziğinde
yarım sesli ve tam sesli olmak üzere iki çeşit yeden vardır. Eserlerdeki bitiş hissini vermek için
karar sesinden hemen önce kullanılır.

( )

Güçlü Perdesi
Yeden Perdesi Karar Perdesi

Geleneksel Türk müziğinde makamlar genel olarak üç bölüme ayrılır: basit makamlar, şed
(göçürülmüş) makamlar ve bileşik makamlar.

Basit Makamlar: Dörtlü ve beşlilerin (dörtlü+beşli ya da beşli+dörtlü) art arda gelmesiyle
oluşur. Basit makamların oluşabilmesi için şu özellikler gerekir:

• Bir dörtlü ile beşliden veya bir beşli ile bir dörtlüden meydana gelmiş bir dizisi olmalıdır.
• Dörtlü ve beşliler tam dörtlü ve tam beşli olmalıdır.
• Güçlü perdeleri dörtlü ile beşlinin veya beşli ile dörtlünün ek yerinde olmalıdır.
• Sekiz sesli bir dizi olmalı ve bu dizi makamın bütün özelliklerini taşımalıdır.

Diğer makam türlerine bu ünitenin sonunda değinilecektir.

49