Page 85 - UT (THM) 11

ETÜT VE ESER İCRASI

OKUMA PARÇASI

DİLHAYAT KALFA (1710-1780)

Türk musikisinde önemli bir kadın bestekârdır. Hayatı hakkında pek az bilgiye sahip olduğumuz
Dilhayat Kalfa, isminden de anlaşılacağı gibi sarayda yetişmiş ve "Kalfa" rütbesi almıştır. Musikiyi
de haremde değerli hocalardan öğrendiği ve iyi bir tanburi olduğu verdiği eserlerden bellidir.
Dilhayat Kalfa hakkında araştırmacılar çeşitli bilgiler veriyorlar. Yılmaz Öztuna, doğum ve ölüm

tarihlerini 1710-1780 olarak yazarken Dilhayat Kalfayı şöyle anlatmaktadır:

"Dilhayat Kalfa’nın musikide yolculuğu. Evcara makamının musikimizde kullanılmaya başladığı
yıllara dayanıyor. Bugün birçok kaynak bu makamın Sultan III. Selim tarafından bulunduğunu ileri
sürüyor. Bir eserde ölüm tarihi 1780 olarak gösteriliyor. Sultan III. Selim 1761 yılında doğduğuna
göre bestekârımızın ölüm tarihinde padişahın 19 yaşında olması lazım gelir. Dilhayat Kalfa ölüm-

süz eserlerini herhalde ömrünün son yıllarında bestelemiştir. On dokuz yaşında bir delikanlının
henüz yetişme dönemlerinde böyle bir makamı tertib etmesi zaten uzak bir ihtimaldir. Evcara
makamım bu padişaha mal etmek ya da etmemek ne bu dahi insanın dehasını artırır ne de sana-
tına gölge düşürür. Bu nedenle Dilhayat Kalfa’nın hayat süresini bu yıllara kadar uzatmakta yarar

yoktur."

Pek çok araştırmacının kanaati IV. Mehmed’in saltanatının son yıllarında doğduğu noktasında
birleşiyor. Sultan III. Süleyman, Sultan II. Ahmed, Sultan II. Mustafa, Sultan III. Ahmed dönemle-
rini yaşadıktan sonra 1740 yıllarına yakın bir tarihte İstanbul’da vefat ettiği sanılıyor.

Bugün elde olan eserlerinden anlaşıldığına göre bestekârımız eserlerini mükemmel bir teknik ve
üstün bir estetikle bestelemiştir. Makam seyirleri, prozodi mükemmeldir. Özellikle Evcara Peşrev

ve Saz Semaisi deha derecesine varan bir bestekârlık kudretinin ürünleridir.

TDV İslâm Ansiklopedisi

82 83