Page 39 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA | 11

Okuma Parçası
Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metinden hareketle İlhan Usmanbaş’ın (Görsel 1.1) çalışmalarını dostluk,
öz denetim ve sorumluluk değerleri bağlamında değerlendirerek düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

İlhan Usmanbaş

İlhan Usmanbaş 1921 yılında İstanbul’da doğdu. Çocukluğu Ay-
valık’ta, müzikle iç içe bir aile ortamında geçti. İlk müzik eğitimini
annesi Münire Hanım’dan alan Usmanbaş, ilkokulu bitirdiği sene vi-
yolonsel çalmaya başladı. Galatasaray Lisesindeki öğrenimi sırasın-
da müziğe duyduğu ilgi giderek yoğunlaştı ve liseden sonra önce
İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümüne, ardından Belediye Kon-
servatuvarına kaydoldu. 1942’de Ankara Devlet Konservatuvarında
bestecilik eğitimine başladı. Burada kendi kuşağının diğer besteci-
leri Nevid Kodallı (1925-2009) ve Bülent Arel (1919-1990) ile tanıştı
ve aralarında uzun yıllar sürecek bir dostluk başladı. 1948 yılında
konservatuvardan mezun olan Usmanbaş, aynı yıl opera sanatçısı
Atifet Üçkök’le evlendi.
Görsel 1.1: İlhan Usmanbaş
Usmanbaş, öğrencilik yıllarında Türk Beşleri olarak bilinen ilk
kuşak Türk bestecilerinin tümüyle çalışma fırsatı yakaladı. Liseyi
bitirdiği sene İstanbul’da Cemal Reşit Rey’den (1904-1985) kompozisyon, Ankara Devlet Kon-
servatuvarında ise Hasan Ferit Alnar’dan (1906-1978) armoni ve kontrpuan dersleri aldı. Daha
sonra bu kuşağın konservatuvardaki diğer üyeleri Necil Kâzım Akses (1908-1999), Ahmet Adnan
Saygun (1907-1991) ve Ulvi Cemal Erkin’in (1906-1972) öğrencisi oldu.
Besteci, birçok eserinde çağdaş Türk ve Dünya şiirlerinden ve resimlerinden etkilenmiştir.
Usmanbaş, eserlerinin çağdaş Türk şiiriyle olan etkileşimini şu sözlerle anlatıyor: “Benim çağdaş
şiirimizle az çok ilgilenmeme karşın, bugüne dek ancak Ece Ayhan’ın Bakışsız Bir Kedi Kara’sı-
nı, İlhan Berk’in Şenlikname’sini, Ertuğrul Oğuz Fırat’ın İç Şiir’ini, Behçet Necatigil’in Kareler’ini
müziklemiş olduğum düşünülürse pek geniş bir uygulama yapmış sayılmam. Bu saydıklarımdan
ancak Fırat ve Ece Ayhan seslendirildi ve radyoda yayımlandı.” Usmanbaş, bu konuşmasına
resim sanatından etkilendiği eserleri anlatarak devam ediyor: “Benim etkilendiğim ikinci bir sa-
nat dalı da resimdir. Yaylı Dördül 1947”nin son bölümünde Matisse’in (Matis) beş-altı resmi bu
bölümdeki çeşitlemeleri yönlendirmiştir. 1952 - 1954 tarihli Dali’den İç Resim adlı yaylı çalgılar
yapıtımda, Dali’nin üç tablosundaki çizgi ve konumdaki uzaysal devinimi zamansal devinime
dönüştürmeye çalıştım. Bazı son yapıtlarımda Vasarely’nin (Vasereli) göz yanıltmalarını ve genel
etkisini ritimsel ögelere uygulamaya çalıştım.”

Usmanbaş’ın yukardaki alıntıda söz ettiği “Yaylı Dördül 1947” adlı yapıtı, 1955 yılında, Fromm
(From) müzik ödülünü kazandı ve aynı yıl, Amerika’nın birçok kentinde icra edildi. Bu ödül, Us-
manbaş’ın ilk büyük uluslararası başarısı oldu. Bu tarihten sonra da çok sayıda ödül kazanan
Usmanbaş, yalnız Türkiye’de değil, uluslararası platformda da ismini duyurmakla birlikte Türki-
ye’deki çağdaş müziğin konumunu da uluslararası düzeye taşımakta öncülük etti. 1957 yılında,
Rockefeller (Rakefellır) Bursu ile yeniden Amerika’ya giden ve 1958 yılına kadar orada kalan
İlhan Usmanbaş ve eşi Atıfet Usmanbaş, orada bir kez daha çağdaş müzik akımlarını izleme
ve çağdaş bestecilerle tanışma fırsatı elde etti. 1958 yılında, İlhan Usmanbaş’ın “Şiirli Müzik”
adlı eseri, Amerika’da Kussewitzky (Kussevitski) ödülünü kazandı. 1966 yılında, Usmanbaş’ın
“Boşluğa Atlayış” adlı eseri Polonya’da Wieniawsky (Vinyavski) ödülünü kazanırken 1968 yılında
bestelediği bale için “Müzik” adlı eseri 1969 yılında Cenevre’de bale müziği yarışmasında ödül
kazandı.

http://daliden3resim.itu.edu.tr/ilhan-usmanbas/bestecinin-yasami ve https://core.ac.uk/download/pdf/159214
adreslerinden alınmıştır.

38 1. ÜNİTE