Page 15 - ÇALGI EĞİTİMİ BAĞLAMA 12

Üç ana müzik grubunun da zengin alt türleri, biçimleri ve çeşitlerine rastlandığını ifade eden
Turunç, anonim halk müziğini: “mahnı” ve “regs müziği” olarak iki alt başlığa ayırır:
“Mahnılar, Azerbaycan müzik hayatı içerisinde anonim halk müziği ürünlerinin büyük bir kıs-
mını oluşturan vokal-enstrümantal ezgilerdir. Bedii-estetik gücü ve çabuk kavranılması nede-
niyle Azerbaycan halk müziğinin en yaygın türlerinin başında gelen mahnılar; profesyonel
müzik hayatı içerisinde genellikle tar, kamança, balaban, garmon, kanun, ut, saz, nağara, goşa
nağara gibi çalgıların tamamı veya bir kısmından oluşan halk çalgıları topluluklarının eşliği ile
icra edilir. Bu toplulukların içerisinde kimi zaman piyano veya başka Avrupa çalgıları da yer
alabilmektedir. Regs (raks, dans) müziği ise Azerbaycan enstrümantal müziğinin önemli bir
kısmını oluşturan oyunlu ezgilere verilen isimdir. Genellikle oldukça kıvrak melodilere sahip
olan ve icrası iyi bir teknik gerektiren regs müziklerinde garmon, klarnet, zurna, balaban,
tütek, tulum, tar, kamança, nağara, goşa nağara gibi çalgılar kullanılır. Azerbaycan halk müzi-
ğinin en önemli ve sofistike kolu mugam/destgâhlardır. “Mugam”, perdeleri belirli işlevlere
sahip bir ses dizisine (megam) bağlı olarak ve belirli melodik kurallar çerçevesinde yapılan
emprovizasyona dayalı bir müzik türüdür. Mugam/destgâhlar genellikle tar, kamança ve
hanende üçlüsü tarafından icra edilir. Hanende, aynı zamanda “gaval” (veya def) adı verilen
vurmalı bir çalgıyla mugam/destgâhın ritmik bölümlerine eşlik eder.” (Turunç 2011: 59-62).
Azeri müziği melodik zenginliğinin yanı sıra, ritmik yapısı bakımından da çok geniş ve çeşitli-
liğe sahiptir. Ritmik icrada kullanılan enstrümanlar, bunların kullanım şekilleri, tempo ve
Görsel 2. Tar karakter açısından icrada görülen farklılıklar vb. özellikler tüm bu zenginliğin birikimidir. Genel-
likle 3 zamanlı yapının temel alındığı ancak zaman zaman 2 ve 4 zamanlı usul yapılarının da
kullanıldığı görülür. Sıklıkla görülen usuller 12/8’lik ve 6/8’liktir. Bunların yanı sıra 3/8’lik,
3/4'lük ve 6/4’lük usuller de karşımıza çıkar.

1.1.1. Azeri Üslubunun/Tavrının Tezene Vuruşu ve

Porte Üzerindeki Yeri

1. Uygulama

Azeri Üslubunun/Tavrının tezene vuruşu aşağıdaki gibi gösterilir.

2. Uygulama

Azeri Üslubunun/Tavrının tezene vuruşu porte üzerinde aşağıdaki gibi gösterilir.

13