Page 107 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 12

4. ÜNİTE

4.4. Segâh Makamı

Birleşik makamlarımızdan biri olan segâh makamı, Batı müziği ses sistemine (5 ses) göre bir oktav seslendirildi-
ğinde “sol-re”, iki oktav seslendirildiğinde “sol-re-la” telleri kullanılarak çalınır. Pes bölgede genişlemeler ve yedenli
kalışlar yapıldığında “do” teli de kullanılır.

4.4.1. Segâh Makamının Özellikleri
Segâh sözcüğü Türk müziğinde si sesi (perdesi) ve bu ses üzerindeki makam anlamına gelir. Sık kullanılan bir
makamdır.
BİLGİ NOTU
Segâh sözcüğü Farsça kökenlidir. Üçüncü nota anlamına gelir. Makamın 14. yüzyıldan önce bulunduğu
düşünülmektedir. Türk Müziğinde Segah Dizileri

Segâh makamı dizisinin Türk müziğindeki gösterilişi şu şekildedir:

Segâh Perdesi Üzerinde Segâh 5'lisi Eviç Perdesi Üzerinde Hicaz 4'lüsü

& œ # w 5 œ ˙ œ 5 ˙ # œ œ # œ 5
Türk Müziğinde Segah Dizileri
S T K T S A B

Segâh makamı dizisinin Batı müziği ses sistemindeki (5 ses-si kararlı) gösterilişi şu şekildedir:

? ˙ œ ˙ # œ œ # œ
œ # w œ

Tablo 2: Segâh Makamının Özellikleri

Segâh Makamının Özellikleri

Durak Segâh perdesidir. (si koma bemol)
Seyir Çıkıcıdır.
Segâh makamı dizisi yerinde tam segâh beşlisine eviçte hicaz dörtlüsünün eklen-
Dizi
mesiyle oluşur.
Güçlü Neva perdesidir. (re)
Donanım Si bir komalık bemol, mi bir komalık bemol, fa bakiye diyezdir.
Yeden Kürdî perdesidir. (la diyez)
Segâh makamı yapısı gereği tiz taraftan genişletilmiştir. Pest tarafta dügâh perde-
Genişlemesi Yerinde Eksik Segah 5'lisi
sinde uşşaklı, rast perdesinde rast çeşnisiyle genişleme gösterir.
Neva'da Uşşak Beyati Dizisi
Perdelerin Türk Segâh , Çargâh, Neva, Dik Hisar veya Hüseyni, Eviç veya Acem, Gerdaniye, Sünbüle
Müziğindeki veya Muhayyer, Tiz Segâh veya Sünbüle, Tiz Çargâh ve Tiz Nevadır.
İsimleri
Seyre segâh sesi civarından başlanır. Neva perdesinde yarım kalış yapılır. İstenirse
neva perdesi üzerinde uşşaklı, buselikli ve rastlı kalışlar da yapılır. Eviç perdesin-
de hicaz dörtlüsü gösterilir. Ardından gerdaniyede buselik beşlisi ve nevada uş-
Seyir Yerinde Eksik Segah 5'lisi
şak dörtlüsü gösterilir. Seyri yaparken inici durumda mi ve fa sesleri natürel hale
Neva'da Uşşak Beyati Dizisi
döner. Ayrıca yeden sesinden önceki rast sesi kullanılarak segâh perdesinde tam
karar yapılır.

106 DİZİ-MAKAMLAR VE İLGİLİ DAĞARCIK IV