Page 54 - ÇALGI EĞİTİMİ KLASİK KEMENÇE 12

KLASİK KEMENÇE 12

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

Türk sanat müziğinde klasik kemençe ile transpoze seslendirilen eser örnekleri dinleyiniz.
Bu eserlerin yerinden ve transpoze çalındığında işitsel olarak sizde bıraktığı etkileri
arkadaşlarınızla paylaşınız.

2.1. Geleneksel Türk Sanat Müziğinde Transpoze Kavramı

2.1.1. Transpoze Tanımı
x
Bir müzik eserinin yazıldığı tondan başka bir tona aktarılmasına transpoze adı verilir. Geleneksel
Türk müziğinde şed ve göçürme gibi tanımlarla da ifade edilmektedir. Transpoze, geleneksel
müzikte eserin “yerinden”, “4 ses”, “5 ses”, “1 ses” seslendirilmesi olarak da ifade edilir. Yerinden
olarak ifade edilen uygulama, makamın orijinal dizisi olan yerden seslendirilmesidir (Görsel
2.1). Örneğin hüseyni makamının kararı dügâh perdesidir. Dolayısıyla yerinden seslendirilen
hüseyni makamındaki bir eserin karar perdesi dügâh olacaktır.

4 ses olarak ifade edilen uygulamada makamın orijinal karar perdesinden kendisi dâhil 4 ses
aşağıya (peste) doğru sayılır ve ulaşılan yeni perde, makamın karar sesi olarak kabul edilir.
Örneğin 4 ses hüseyni makamında dügâh perdesinden kendisi dâhil olmak üzere 4 ses aşağıya
inildiğinde hüseyniaşiran perdesi elde edilir. Ulaşılan bu perde, hüseyni makamının karar sesi
olarak kabul edilir.

Yerinde Hüseyni 5'lisi Hüseyni'de Uşşak 4'lüsü
Yerinde hüseyni beşlisi Hüseynide uşşak dörtlüsü w

œ
& ( ) w œ 5 œ œ ˙ œ 8 œ
K S T T K S T

Yerinde Hüseyni Makamı Dizisi
Görsel 2.1: Yerinde hüseyni makamı dizisi

UYGULAMA 1

Hüseyni makam dizisini klavye üzerinde yerinde uygulayınız (Görsel 2.2).

“4 Ses Hüseyni Makamı Dizisi” ile ilgili dijital içeriğe sağdaki karekodu taratarak ulaşabilirsiniz.

52