Page 55 - ÇALGI EĞİTİMİ | TAR 12

TAR 12

Bayati Şiraz makamı, 1-1-1/2 formülü üzerine kurulmuş (iki tam ve bir yarım sesten oluşan
4 sesli dizi), orta yarım ses aracılığı ile bağlanmış iki birleşik tetrakorttan meydana gelmektedir.
Buna göre Azeri müziğinde Bayati Şiraz makamı ses sırasına göre en çok kullanılan perdeler ve
görevleri aşağıdaki gibidir.

Ses sırasının birinci perdesi. Buradan yukarıya doğru mayeye sıçrama
1 Sol
yapmak mümkündür.
Bu perdeden karara ve üst taşıyıcı sesi olan “re” sesine sıçrama yapmak
2 La
mümkündür.
Bu perdeden kararın üst taşıyıcı sesi olan “re” sesine sıçrama yapmak
3 Si
mümkündür.
Karar ( Maye). Azeri makamlarında karar sesi ses sırasının dördüncü se-
4 Do sine de denk düşer. Bu perdeden yukarıya doğru 4’lü ve 5’li sine, aşağıya
doğru “la” ve “sol” perdesine sıçrama yapılabilir.
Bu perdeden yukarıya doğru “sol” ve “la” sesine, aşağıya doğru kararın
5 Re
alt yardımcı sesi olan si perdesine sıçrama yapmak mümkündür.
Bu perdeden yukarıya doğru “la” sesine, aşağıya doğru mayeye (karara)
6 Mi bemol
sıçrama yapmak mümkündür.
Bu perdeden aşağıya doğru “si” ve “do” (karar) perdesine sıçrama yap-
7 Fa
mak mümkündür.
Bu perdeden aşağıya doğru kararın 3’lüsü olan “mi” bemol perdesine,
8 Sol kararın üst taşıyıcı sesi olan “re”perdesine ve karar sesine sıçrama yapı-
labilir.
Bu perdeden sadece kararın üst beşlisi olan “sol” sesine sıçrama yapıla-
9 La
bilir.
Bayati şiraz makamının “re” sesi üzerine transpoze edilmiş dizisi aşağıdaki gibidir.

Sol kararlı olan bu dizide tetrakortları birbirine bağlayan orta tondaki küçük üçlü dikkate
alındığında bayati şiraz makamı Türk müziğindeki nihavent makamına benzemektedir.

Türk Müziği Nihavent Makamı Ses Sırası

53