Page 106 - ÇALGI EĞİTİMİ VİYOLA 12

4.7. Sabâ Makamında Dizi, Etüt ve Eserler

4.7.1. Sabâ Makamı Dizisi
Sabâ, “gün doğusundan esen hafif ve yumuşak rüzgâr” anlamına gelmektedir. Makamların
ruhsal etkileri söz konusu olduğunda pek az makam sabâ makamı kadar baskın özellikler gösterir.
Makamın “mistik” etkisi dinsel müzikte kendine farklı bir yer sağlamış, sabah ezanının sabâ
makamında okunması gelenekselleşmiştir. Sabâ makamı, Türk halk müziğinde de kullanılan bir
makamdır. Makamın genel özellikleri Tablo 3’te verilmiştir.
Tablo 3: Sabâ Makamının Özellikleri

Çârgâh perdesindeki zirgüleli hicaz dizisine yerinde yani dügâh perdesindeki
Dizisi
sabâ dörtlüsünün eklenmesinden meydana gelmiştir.

Durak (Karar) Sesi “La” (dügâh) perdesidir.

Seyri Çıkıcı veya çıkıcı-inici.

Güçlü Sesi “Do” (çârgâh) sesidir.

Donanımı “Si” koma bemol (segâh), “re” bakiye bemol (hicaz) perdeleri bulunur.

Yeden Sesi “Sol” (rast) perdesi.

Çârgâh perdesi civarından bazen de durak perdesinden seyre başlanır.
Çârgâh perdesi eksen olmak üzere diziyi meydana getiren çeşnilerde
ve bütün dizide karışık gezinilir. Bu arada gereken yerlerde gerekli asma
Seyir Özellikleri
kararlar da gösterilir ve güçlü çârgâh perdesinde zirgüleli hicaz çeşnili
yarım karar yapılır. Sonra yine karışık gezinilerek dügâh perdesinde sabâ
dörtlüsüyle tam karar yapılır.

4.7.2. Sabâ Makamında Dizi Çalma
Türk müziği ses sistemine göre sabâ makamı dizisinin gösterimi aşağıdaki gibidir.
Sabâ 4'lüsü

& œ w œ q w œ w
( )

Çârgâhta hicaz 5'lisi Gerdâniyede uşşak 4'lüsü w
œ q
œ w
& ( œ q ) w œ w œ q œ w

Zengüle dizisi

104 4. ÜNİTE