Page 105 - BATI MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI 9

ÜNİTE 4
A R A L I K B İ L G İ S İ

Aralıkları; üçlü, beşli vb. şekilde adlandırmak yeterli değildir. Içerdikleri tam ve
yarım aralık sayısına göre de nitelendirmek gerekir. Bir aralığın bütün özellikle-
riyle bilinmesine aralığın tanımlanması denir.

Bir aralığın tanımlanması için sırayla üç işlem yapılır:

1. Adlandırma
Aralığı oluşturan seslerle belirlenir; sesler sayılır, aralığın kaçlı olduğu bulunur.
Örneğin do-re 2’li aralığı, do-mi 3’lü aralığı, do-si 7’li aralığı gibi.

2. Ölçme
Aralığı oluşturan iki ses arasındaki perdelere göre ölçülür. Ses aralıkları birer
birer ölçülür ve toplanır. Örneğin do-mi aralığı 2 perdedir, fa-si aralığı 3 perde-
dir.

3. Nitelendirme
Bir aralığın tam-eksik-artık, büyük-küçük olarak nitelendirilmesidir. Aralıkları
nitelendirmek için küçük, büyük, tam, artık, eksik gibi tanımlar kullanılır. Örne-
ğin do-fa aralığı 4’lü aralıktır. Arasında 2,5 perde bulunan 4’lü aralık tam 4’lü-
dür.

“Tam” ifadesi 1’li, 4’lü, 5’li, 8’li aralıklar için; “küçük” ve “büyük” ifadeleri 2’li,
3’lü, 6’lı, 7’li aralıklar için; “artık" ve “eksik” ifadeleri de tüm aralıklar için kulla-
nılır. Ara lıkları adlandırma-nitelendirme ilişkisi tablo 4.1'de verilmiştir.

Tablo 4.1: Aralıkları adlandırma-nitelendirme ilişkisi
ARALIK 1’li 2’li 3’lü 4’lü 5’li 6’lı 7’li 8’li
Tam    

Küçük/Büyük    
Artık/Eksik        

Aralıklar en temel biçimde aralığı oluşturan seslerin kaynaşma derecesine göre
tam uyumlu (consonant), yarı uyumlu (semi-consonant) ve uyumsuz aralık-
lar (dissonant) olarak sınıflandırılır. Aralıkların uyum-uyumsuzluk ilişkisi Tablo
4.2'de verilmiştir.

Tablo 4.2: Aralıkların uyum-uyumsuzluk ilişkisi
DO2 DO2

Sİ K2 K2 Sİ
LA B2 K3 K3 B2 LA
Tam uyumlu aralıkları gösterir.
Yarı uyumlu aralıkları gösterir. SOL B2 B3 T4 T4 B3 B2 SOL
Uyumsuz aralıkları gösterir. FA B2 B3 A4 T5 T5 A4 B3 B2 FA

Mİ K2 K3 T4 T5 K6 K6 T5 T4 K3 K2 Mİ

RE B2 K3 T4 T5 B6 K7 K7 B6 T5 T4 K3 B2 RE

DO1 B2 B3 T4 T5 B6 B7 T8 T8 B7 B6 T5 T4 B3 B2 DO1

103