Page 160 - Gitar9_2021_kitap.indb

5. TÜRK GİTAR MÜZİĞİ DAĞARCIĞI - I

Hazırlık 1. Tanıdığınız Türk gitaristler var mı? Bilginizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Çalışması 2. Türk bestecilerin yazdığı gitar eserlerini araştırıp öğrendiklerinizi arkadaşla-
rınızla paylaşınız.

5.1. TÜRK GİTAR MÜZİĞİ DAĞARCIĞI

Bu ünite, Türk gitar müziğinden örnekleri tanıtmak amacıyla hazırlanmıştır. Türk
gitarist ve bestecilerinin etüt ve eserlerini seslendirmeden önce gitarın ülke-
mizdeki kısa tarihine bakmak yararlı olacaktır.
20. yüzyıl, klasik gitarın kendine özgü çok sesli yapısı ve tınısıyla her dinleyeni
etkilediği ve hızla dünyaya yayıldığı yüzyıl olmuştur. Bu durum ülkemizi de et-
kilemiştir.
Ülkemizin bilinen ilk gitar eğitimcisi, İstanbul’da yaşayan Andrea Paleologos’tur
(1911-1997). Paleogos, küçük yaşta başladığı mandolin ve keman eğitiminin
ardından, bir gün arkadaşının evinde dinlediği klasik gitar plağı ile tüm hayatını
bu çalgıya adamaya karar verir. Ferdinando Carulli (Ferdinando Karulli), Matteo
Carcassi (Mateo Karkassi), Dionisio Aguado (Dionisyo Aguado), Fernando Sor
(Fernando Sor), Napoleon Coste (Napoleon Koste), Heinrich Albert (Haynrih
Albert), Francisco Tarrega (Fransisko Tarrega) metotlarını ve etütlerini çalışır.
1930’lu yıllarda konser kariyerinin yanı sıra klasik gitar dersleri vermeye de baş-
lamıştır. Çok sayıda gitarist yetiştiren Paleologos’un yetiştirdiği Ziya Aydıntan
(1905-1982), Can Aybars (1917-1999), Mazhar Reşit Ertüzün (1917-2010), Mi-
sak Toros (1940-2010) Savaş Çekirge (1944-1998), Prof. Mutlu Torun (d.1942)
ve Raffi Arslanyan (d.1944) gibi eğitimci-gitaristler bugünkü gitar tarihimizin te-
mellerini inşa eden değerli üstatlardır.
O yıllarda popüler kültür müzikleri içerisinde tanınmış olmasına rağmen klasik
gitarın yaygınlaşması, akademik ve kurumsal çalışmalardan önce bireysel ça-
balar ile gerçekleşiyordu.
Birinci kuşak gitaristlerimiz olan Ziya Aydıntan, Can Aybars ve Mazhar Reşit
Ertüzün çok sayıda gitaristi yetiştirmelerinin yanı sıra konser, beste, klasik gitar
için düzenleme, konser organizasyonları, radyo programları gibi sayısızçalış-
malarla bir birikim oluşturmuşlar ve gitarın topluma ulaşmasını sağlamışlardır.
Ziya Aydıntan ilk gitar metodunu yazmış, okul şarkıları bestelemiş, eşlik çalgısı
olarak gitar için yayınlar hazırlamıştır. Can Aybars, Türk müziği ezgilerini gitara
düzenlemiş, ezgilerimizin çok sesli icrası için değerli çalışmalara imza atmıştır.
Kaymakamlık ve bürokratlık görevlerinin yoğunluğuna rağmen Mazhar Reşit
Ertüzün her fırsatta gitar dersi vermeye, gitarı tanıtmaya çalışmış, ayrıca Savaş
Çekirge’nin de öğretmeni olmuştur.
İkinci kuşak gitarist-eğitimcilerden Misak Toros, Savaş Çekirge ve Raffi Arslan-
yan birinci kuşağın izinden giderek kendilerine ait özgün çalışmalarla beraber,
gitara özgü bütün çalışmaları ülke geneline yaymışlardır. Misak Toros, Paleolo-
gos’tan aldığı eğitimin ardından Münih’te dönemin ünlü Uruguaylı gitaristi Os-
car Caceres ile çalışmıştır. İlerleyen yıllarda yorumculuğun yanı sıra bestecilik
alanında yoğunlaşmış, gitar ile ilgili bir armoni kitabı yazmıştır. Savaş Çekirge
gitar için çok sayıda beste ve düzenleme çalışması yapmış, vakıflar bünyesinde
gitar kursları açarak bu çalgının yaygınlaşmasını sağlamıştır. Raffi Arslanyan İs-
tanbul’da konserler vererek gitarı tanıtmış, bugün üniversitelerde öğretim gö-
revlisi olan birçok akademisyenin yetişmesine katkıda bulunmuştur.

Paleologos’un öğrencisi olan gitaristlerin yetiştirdiği gitaristler sayesinde gitar
akademik sistemin içerisinde de yerini almıştır. İlk olarak 1973 yılında Gazi Eği-
tim Enstitüsündeki “Okul Çalgı Kümeleri” dersi kapsamında akademik sisteme
kabul edilen klasik gitar, 1977 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

Türk Gitar Müziği Dağarcığı - I 158