Page 79 - ÇALGI EĞİTİMİ KLASİK KEMENÇE 9

ÜNİTE 4

Dörtlü ve beşlilerin birleşmesiyle birçok farklı makam dizileri meydana gelmektedir. Dizilerin
içerisinde yer alan seslerin isimleri ve o diziye ait özel görevleri bulunmaktadır.
Karar sesi: İlgili makam dizisinin sonunda işitilen sese karar sesi adı verilir.
Güçlü sesi: Makam dizisi içerisinde diğerlerinden daha çok işitilen ses güçlü sesi olarak
ifade edilir.
Yeden Sesi: Makam dizisi içerisinde, karar sesinden yarım ya da tam aralık daha pest olan
sestir.

4.1.2. Rast Makam Dizisi İle İlgili Çalışmalar

RAST MAKAMI

Durağı : Rast perdesi
Seyri : Çıkıcı
Dizisi : Yerinde rast 5’li + nevâda rast 4’lüsü
Güçlüsü : Nevâ perdesi
Donanım : Segâh (1 koma bemol) + eviç (4 koma diyez)
Seyir : Durak perdesinden başlanıp, durak perdesi altındaki sesler ile seyre başlanır.
Karışık gezindikten sonra nevâ perdesinde yarım karar yapılır. Bütün dizi gösterilip genişleme
kısmından sonra rast perdesinde genellikle yedenli tam karar ile seyir tamamlanır.

Yerinde rast 5’lisi Nevâda rast 4’lüsü
Karar Güçlü œ 8 ˙
Güçlü
Karar
& ( œ 8 ) ˙ œ œ 5 œ ˙ œ
œ œ
Yeden Rast makamı dizisi
Yeden
Görsel 4.1: Rast makamı dizisi

4.1.3. Rast Makam Dizisi İçerisinde Yer Alan Sesler ve Çalgı Üzerindeki Yerleri

œ 8
& œ 8 œ 3 œ 5 œ 8

Irak perdesi Kürdi perdesi Segâh perdesi Nim hicaz perdesi Eviç perdesi

Görsel 4.2: Rast makamında kullanılan perdeler
Irak perdesi: Yegâh teli üzerinde I. pozisyonda iken 2. parmak ile seslendirilir. Acemaşiran
ve rast perdeleri arasındadır.

Kürdi perdesi: Rast telinde I. pozisyonda 2. parmak ile seslendirilir. Dügâh perdesinden
küçük ikili aralık incedir.

Segâh perdesi: Rast telinde I. pozisyonda 2. parmakla seslendirilir. Bûselik perdesinden
bir koma bemolü pest olduğu için 2. parmağın dügâh perdesine doğru yaklaşık 1 mm
kaydırılması ile elde edilir.

Nim hicaz perdesi: Rast telinde I. pozisyonda 3. parmak ile seslendirilir. Nevâ perdesinden
iki aralık pesttir.

Eviç perdesi: Nevâ teli üzerinde I. pozisyonda 2. parmak ile seslendirilir. Acem ve gerdâniye
sesleri arasındadır.
77