Page 76 - ÇALGI EĞİTİMİ NEY 9

Çalgı Eğitimi Ney

4. NEYDE USUL UYGULAMALARI-I

HAZIRLIK ÇALIŞMASI

1. Ritim çalgılarından hangilerini tanıyorsunuz? Adlarını sınıfta arkadaş-
larınızla paylaşınız.

2. Millî bayram ve törenlerde bando eşliğiyle uygun adım yürüdünüz mü?
Her müzikle uygun adım yürünebilir mi? Düşüncelerinizi arkadaşlarını-
za ve öğretmeninize açıklayınız.

4.1. NÎM-SOFYAN, SEMAÎ VE SOFYAN USULLERİ İLE
UYGULAMALAR

Usul: Uzunluğu eşit olan veya eşit olmayan, kuvvetli, yarı kuvvetli ve zayıf şiddette
vuruşların çeşitli şekillerde sıralanmasıyla oluşan ölçü kalıplarına “usul” denir. Bir
usulün meydana gelebilmesi için biri kuvvetli, diğeri zayıf olmak üzere en az iki
vuruşa ihtiyaç vardır. Bir vuruşlu usul olmaz.

Mertebe: Nota yazımında sol anahtarından hemen sonra üst üste yazılmış rakam-
lar bulunur. Bu rakamlara “usul rakamları” denir. Bu rakamlardan alttaki, temel
alınan zaman birimini; üstteki, bir ölçü içindeki zaman birimi adedini gösterir.
Usulün kalıbı ve vuruşları değişmeden temel alınan birim (alttaki rakam) değerinin
katları kadar artması ya da azalmasına “usulün mertebesi” denir. Mertebe, usulün
hızıyla ilgilidir. Alttaki rakam büyüdükçe usul yürükleşir (hızlanır), küçüldükçe
ağırlaşır (yavaşlar). Usullerin birinci mertebesi, en yürük mertebesidir. Sözgelimi
iki zamanlı bir usulün birinci mertebesi 2/8’lik, ikinci mertebesi 2/4’lük ve üçüncü
mertebesi 2/2’lik olacaktır.

Usullerin Vurulması
Türk müziğinde
usuller, sağ ve sol elle-
ri sağ ve sol dizlere vu-
rarak uygulanır (Görsel
4.1 ve Görsel 4.2). Her
bir vuruşa “darp” denir.
Darpların düm, tek, te,
ke, tek-kâ, ta-hek gibi
hecelerden oluşan adları
vardır. Türk müziği usul-
lerinde genellikle kuv-
vetli zamanlar “düm”
zayıf zamanlar “tek” he-
celeriyle isimlendirilir.
Görsel 4.1: Usullerin vurulması Görsel 4.2: Usullerin vurulması

74