Page 92 - TÜRK MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI 9

TERİMLER SÖZLÜĞÜ

A
acem : Türk müziğinde bir perde adı, dizeğin beşinci çizgisindeki fa sesi.

acem-aşiran : 1. Türk müziğinde dizeğin birinci aralığındaki fa sesi. 2. Türk müziğinde
bir makam.

ağır : Klasik Türk müziğinde usullerin yavaş mertebeleri için kullanılan
terim. Halk müziğinde de ezginin yavaş tempoda çalınacağını belirtir.
Bu terim halk ezgilerinin ve bazı oyunların başına sıfat olarak da
getirilip kullanılır ki, ağır bar, ağır zeybek bunlara verilecek örneklerden
bazılarıdır.
ağız : Yörelere göre değişen söyleme biçimi, tarzı. Yerel ağızlar Türkiye’nin
dört bir yanında farklı farklı ortaya çıkmaktadır. Ağızların çeşitli
isimlerle anıldığı bilinmektedir. Afşar ağzı, Arguvan ağzı, âşık ağzı,
kadın ağzı gibi çok sayıda çeşidi vardır.
akıcı : Bir dinleyicinin, müziği hiç zorlanmadan, ferahlıkla dinlemesini
mümkün kılan özellik. Akıcı üslûp, akıcı karakter de denilir. Müzikte
kendiliğinden akan, ilerleyen melodik, armonik çizgi.
akor : Üç ya da daha fazla sesin aynı anda duyulması.

akort (uygu, düzen) : Çalgıların tellerini belirli oranlara göre düzenlemek. Akort terimi
düzen anlamında da kullanılmaktadır. Bununla birlikte daha çok
tellilerin düzenlenmesi manasını verirse de vurmalı çalgılardan davul,
def, darbuka vs. derili çalgılar için de kullanılagelmiştir.

alaturka : Türk tarzı, üslubu. Son yüzyıl içinde klasik Türk müziğini tanımlamak
için kullanılan terim. Bu terim aynı zamanda belli bir kesim tarafından
Türk tarzı yaşam biçimini ifade etmek amacıyla da kullanılmaktadır.

allegro : Çabuk, canlı.
andante : Rahat, yavaş.

B
baget : Orkestra şefinin orkestrayı yönetirken kullandığı, uzunluğu tercihe göre
değişen değnek, çubuk.
bakiye : Türk müziğinde dört komaya bölünen en küçük ikili aralık.

bemol : Önüne konulduğu notayı yarım ses pestleştiren ses değiştirici işaret.
beste : Klasik Türk müziğinde kullanılan, din dışı, sözlü form. Beste, gazel
tarzında yazılmış dört mısralı şiirler üzerine bestelenmiştir. Bu
özelliğinden dolayı dörtlü anlamındaki murabba adıyla da anılır.
Genellikle büyük usullerle ölçülmüşlerdir.
bûselik : 1. Türk müziğinde, dizeğin üçüncü çizgisindeki si sesi. 2. Türk
müziğinde bir makam.
büyük mücennep : Türk müziğinde sekiz koma değerindeki aralık.

büyük usul : Klasik Türk müziğinde 16 süreliden itibaren 124 süreliye kadar tüm
usulleri kapsayan usul türü.

90