Page 145 - Konu Özetleri AYT Tarih

OSMANLI DEVLETİ’NE YÖNELİK TEHDİTLER-I

ŞARK MESELESİ (DOĞU SORUNU)
• Şark Meselesi, Osmanlı Devleti'nin yıkılması, topraklarının paylaşılması ve Türklerin Avrupa'dan atılmasını meselesi-
dir.
• “Şark Meselesi” tabiri ilk defa 1815’te Viyana Kongresi’nde Rus Çarı Alexander tarafından kullanıldı.
• Şark Meselesi’nin ilk aşaması 1071 Malazgirt Savaşı ile başladı.
• Bu aşamada Türklerin Anadolu’da durdurulması için Haçlı Seferleri düzenlendi ancak başarı sağlanamadı.

• Birinci aşama Batı’daki Türk ilerleyişinin durdurulduğu 1683 II. Viyana Kuşatması ile sona erdi.
• Şark Meselesi’nin ikinci aşamasında Avrupalı devletler Fransız İhtilali sonrası yayılan milliyetçilik fikrinden yararlandı-
lar.
• Balkanlardaki gayrimüslim unsurları Osmanlı Devleti’ne karşı kışkırtarak Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan, Romanya
gibi devletlerin kurulmasını sağladılar.
• Bu sayede Osmanlı Devleti’nin parçalanmasını hızlandırdılar.
• Osmanlı Devleti “kadim dost” olarak bilinen Fransa’nın, 1798’de Mısır’ı işgal etmesi sonrasında dış politikada "denge
siyaseti" uygulamaya başladı.
• Bunun için Avrupa’nın büyük devletleri arasındaki çıkar çatışmalarından yararlandı.
• Rusya’ya karşı İngiltere, Fransa’ya karşı Rusya; İngiltere, Fransa ve Rusya üçlüsüne karşı ise Almanya’yı denge un-
suru olarak kullandı.

HATIRLAYALIM
“Düvel-i Muazzama” olarak tabir edilen devletler İngiltere,
Rusya, Prusya, Avusturya ve Fransa’dır.

VİYANA KONGRESİ VE ULUSLARARASI SORUNLAR

• Napolyon Savaşları sonunda değişen Avrupa’nın siyasi haritasını ve güçler dengesini yeniden belirlemek amacıyla
1815 yılında Viyana Kongresi düzenlendi.
• Kongreye Fransa’yla savaşan Avrupalı devletler katıldı.
• Avusturya başbakanı Metternich başkanlık etti.

• Kongrede İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya galip devletler olarak etkili oldular.

KRİTİK BİLGİ

Kongrede milliyetçilik ve özgürlük akımlarını önleyebil-
mek için bütün kralların bu akımlar karşısında dayanışma
ve fiilî yardımlaşmalarını öngören Metternich (Meternik)
sistemi kuruldu.

MORA İSYANI VE YUNANİSTAN’IN KURULMASI
• 1814’te Rusya’nın Karadeniz’deki önemli liman şehri Odesa’da Filiki Eteria (Dostluk Cemiyeti) adıyla gizli bir örgüt
kuruldu.
• Bu örgüt Yunan bağımsızlığı için çalışmaya başladı.
• 1821’de önce Eflâk ve Boğdan’da ardından ise Mora’da, Yunan İsyanları çıktı.
• Mora İsyanını bastırabilmek için II. Mahmud, Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’dan yardım istedi.

• Girit ve Mora valiliklerinin kendisine verilmesi koşuluyla Mehmet Ali Paşa yardım göndermeyi kabul etti.
• İsyanın bastırılması sonrası İngiltere, Rusya ve Fransa tarafından 20 Ekim 1827'de Navarin’deki Osmanlı donanması
bir baskınla imha edildi.

TARİH - TYT-AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 145