Page 148 - Konu Özetleri AYT Tarih

TARİH

KONU OSMANLI DEVLETİ’NDE DEMOKRATİKLEŞME HAREKETLERİ
ÖZETİ
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

SENED-İ İTTİFAK (1808)

• Osmanlı Devleti’nde XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren devletle halk arasında irtibatı sağlayan âyan ve eşraf
mahallî otorite olarak ortaya çıkmıştır. Âyanlar, zamanla devletin içine düştüğü sıkıntılardan faydalanıp bulundukları
bölgede güçlerini ve nüfuzlarını genişletmiştir.
• Âyanların gerek kendi aralarında gerekse devletle yaptığı mücadeleler, sosyal yapıyı ve siyasi dengeleri bozmuştur.
• Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa başkanlığında devlet görevlileri ile İstanbul’a gelen âyanlar arasında geniş katılımlı
bir toplantı yapılmıştır. Müzakereler sonucunda 29 Eylül 1808’de bir sözleşme kaleme alınmıştır.

Sened-i İttifak’a göre âyanlar;

 Padişahın ve padişah vekili sadrazamın buyruklarına uyacak, Kendi nüfuzları altındaki bölgelerden devletin asker
toplamasına karşı çıkmayacaktır.
 Bu kurallara uymayanlara el birliğiyle müdahale edilecektir.
 Devlet adına modern askerî birlikler oluşturulacak, yeniçeriler ve diğer ocaklar buna karşı çıkarsa âyanlar davet bek-
lemeksizin asileri cezalandırabilecektir.
 Vergilerin toplanmasında yolsuzluğa izin verilmeyecektir. Âyanların devlete itaat ve hizmetlerine karşılık devlet de
onların fiilî kazanımlarını meşru kabul edecektir.

KRİTİK BİLGİ KRİTİK BİLGİ
Sened-i İttifak’la devrin siyasi aktörleri olan âyanlar, mev- Sened-i İttifak, her ne kadar uygulanamamış bir belge
cut kazanımlarını iktidar karşısında garanti altına almıştır. olsa da hukuki bakımdan padişahın yetkilerini kısıtla-
mış ve mutlak otoritesini sınırlandırmıştır.

Magna Carta ve Sened-i İttifak

Ortaya çıkış biçimleri ve Magna Carta, İngiltere’de Magna Carta’da haklarını
soyluların haklarını
içerikleri bakımından bu iki krala karşı korumak isteyen
belgenin aralarında bazı teminat altına alarak güçlü bir sosyal grup olarak
benzerliklerin bulunduğu zamanla bu hakların, soylular varken Sened-i
söylenebilir, ancak sonuçları halka doğru genişlemesinin İttifak’ta senedin içeriğindeki
bakımından belgelerin birbi- yolunu açmıştır. Sened-i
rine benzediğini ileri sürmek İttifak için böyle bir durum hakları benimseyen böyle bir
güçtür. söz konusu değildir. taraf yoktur.

148 MEBİ KONU ÖZETLERİ TARİH - TYT-AYT