Page 61 - Konu Özetleri TYT Fizik

ISI VE SICAKLIK

Sıvılı Termometreler
Sıvı termometreler, sıvıların sıcaklıkla değişen hacim (genleşme) özelliğini kullanarak çalışan özel ter-
mometrelerdir. Bu termometrelerde; renkli bir sıvı hazneye konur, sıcaklık arttıkça sıvı yükselir ve ölçek
üzerindeki değer okunarak sıcaklık ölçülür.

Sıvı termometrelerde daha hassas ölçümler yapmak için şu faktörlere dikkat edilmelidir:
• Kılcal borunun genleşme katsayısı küçük olmalıdır.
• Kullanılan sıvının genleşme katsayısı büyük olmalıdır.
• Hem hazne hem de sıvı hacmi yeterince büyük olmalıdır.
• Kılcal borunun kesit alanı küçük olmalıdır.
• Ölçeklendirme çizgileri arasındaki uzaklık küçük olmalıdır.

Sıvılı termometreler, özel sıvılar kullanılarak yapılır ve sıcaklık ölçüm aralığı bu sıvıya bağlıdır. Örneğin
alkol kullanılan bir sıvılı termometre düşünelim. Alkolün donma noktası -114 °C, kaynama noktası ise 78 °C'dir. Bu durum-
da, alkol termometrelerinin sıcaklık ölçüm aralığı genellikle -114 °C ile 78 °C arasında olacaktır. Dolayısıyla -114 °C'nin
altındaki ve 78 °C'nin üzerindeki sıcaklıkları doğru bir şekilde ölçemezler.

Sıvılı termometreler, çeşitli alanlarda kullanılan özel termometrelerdir. Bu termometreler, vücut sıcaklığını ölçmek amacıy-
la tıbbi termometrelerde, meteorolojik gözlem noktalarında ve hava durumu istasyonlarında belirli sıcaklık aralıklarını ölç-
mek için kimyasal reaksiyonların kontrolü veya laboratuvar deneylerinde belirli sıcaklık aralıklarının ölçümü için endüstriyel
tesislerde belirli sıcaklık aralıklarını izlemek ve kontrol etmek amacıyla gıda işleme ve üretim süreçlerinde sıcaklık kontrolü
için ayrıca havacılık ve uzay endüstrisinde belirli sıcaklık aralıklarını ölçmek için kullanılır.

Gazlı Termometreler
Gazlı termometreler, sıcaklık değişimlerini ölçmek için kullanılan araçlardır.
• Gazların genleşme özelliği ve basınca tepki gösterme özelliğine dayanır.
• Genellikle düşük sıcaklıkları ve hassas değerleri ölçmek için kullanılır.

Gazlı Termometre

Metal, sıvı ve gaz termometrelerinden farklı olarak, teknoloji ilerledikçe daha hızlı ve
hassas ölçümler yapabilen, aynı zamanda dokunma gerektirmeyen kızılötesi ışınlar
kullanarak çalışan termometreler geliştirildi. Yani bu yeni tip termometreler sayesin-
de ölçümler daha hızlı ve pratik bir şekilde yapılabilmektedir.

Kızılötesi Termometre

SICAKLIK BİRİMLERİ İLE İLGİLİ HESAPLAMALAR
Dünya genelinde sıcaklığı ölçmek için yaygın olarak tercih edilen ölçü birimleri arasında Celsius (Santigrat) ve Fahrenheit
bulunmaktadır. Bilimsel hesaplamalarda ise Kelvin birimi sıklıkla kullanılmaktadır.

FİZİK - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 61