Page 16 - ARTİSTİK JİMNASTİK 12

1.2. Artistik Jimnastiğin Türkiye’deki Gelişimi

Avrupa’da jimnastik alanında yaşanan gelişmeler 19. yüzyılın sonlarına doğru Türkiye’de etkisini
göstermeye başlamıştır. Askerî liselerin öğretim programlarında yer bulan jimnastik 1864’te Kara
Harp Okulu ve 1884’te Deniz Harp Okulunda zorunlu ders olmuştur. Jimnastik dersleri, 1904 yı-
lına kadar yalnızca erkek rüştiyelerinde (ortaokul) kısa bir süre uygulanmış, aynı yıl Galatasaray
Mektebi Sultanisi (Galatasaray Lisesi) müfredatına girmiştir. Jimnastik dersleri için Fransız beden
eğitimi öğretmeni Monsieur Curel (Mösyö Karel) Lisenin eğitim kadrosuna dâhil edilmiştir.

Curel, jimnastik dersleri için okul bünyesinde bir spor salonu oluşturmuş, derslerin işlenişinde
Fransa’dan getirttiği aletleri kullanmıştır. Okulda aletli jimnastik derslerinin uygulanmasına bu
aletlerle başlanmıştır. Aletli jimnastik egzersizlerinin yanında kasların gelişimi ve kuvvetlenmesi
için halter çalışmaları da yapılmıştır. İlk zamanlar öğrenci katılımı sınırlı olsa da jimnastiğin öne-
mi anlaşıldıkça çalışmalara katılım artmıştır. Curel’den görevi devralan yabancı beden eğitimi
öğretmenleri Moiroux (Maro), Signor Martinetti (Sinyor Martinetti) ve Stangelli (Stancelli) Galata-
saray Lisesinde jimnastik alanında başarılı çalışmalara imza atmış isimlerdir. Stangelli, Beyoğlu
Hacaboğlu Pasajı’nda 1880’de açmış olduğu özel kurslarla jimnastiğin İstanbul’da yayılmasına katkı
sağlamıştır. Stangelli’nin ardından Galatasaray Lisesinde beden eğitimi öğretmeni olarak göreve
başlayan Faik Bey (Üstünidman) bu görevi 45 sene icra etmiştir.
Faik Bey, aletli jimnastikte başarılı çalışmalara imza atmış ve kendi adını taşıyan bir ekol oluştur-
muştur. Faik Bey’in kaleme alıp 1899’da yayımladığı Riyâziyâtı Bedeniye (Beden Terbiyesi) adlı
eser modern Türk sporunun ilk kitabıdır. Faik Bey, hocası Stangelli’nin yolundan giderek Beyoğ-
lu’nda jimnastik kursu açmıştır.
Selim Sırrı Bey (Tarcan), Rıza Tevfik, Doktor Hikmet, Ali Rana, Şevki Kâmil, Mehmet Ali Bey, Er-
dekli Miltiyadi ve Aleko Mulos Faik Bey’in öğrencileridir. Bu isimler jimnastik alanındaki çalışmaları
ile ünlüdür. Jimnastikle ilgili çalışmalar sadece İstanbul ile sınırlı kalmamış, Anadolu’da açılan
spor salonları ile bu sporun yaygın hâle getirilmesine gayret edilmiştir. 1910 yılında Trabzon’da
Askerî Rüştiye Müdür Vekili Yüzbaşı Mehmet Sait Efendi, "Tertibi Bedeniye" adlı bir jimnastik
salonu açmıştır.
II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Avrupa’ya gönderilen eğitimcilerin yurda dönmesi ile jimnastikte
atılım sağlanmıştır. Selim Sırrı Bey, gerçekleştirdiği çalışmalarla yer jimnastiğini o yıllarda ön
planda olan aletli jimnastik ile rekabet eder hâle getirmiştir. Bu yıllarda yer jimnastiği ve aletli
jimnastik çalışmaları eş zamanlı olarak sürdürülmüştür. Yer jimnastiği faaliyetleri bilhassa Selim
Sırrı ile devam ettirilirken aletli jimnastik Faik Bey, Mehmet Fetgeri, İlhami Bey ve Şevket Bey’in
çalışmaları ile sonraki nesillere aktarılmıştır.

ETKİNLİK Jimnastikçilerimiz

Artistik jimnastikte uluslararası turnuvalarda Türkiye’yi temsil eden sporcuları ve bu sporcula-
rın elde ettiği başarıları bilişim teknolojilerini kullanarak araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri sunu
hâline getirip sınıfta paylaşınız.

14