Page 108 - 3 Adım AYT Coğrafya

COĞRAFYA 3. ADIM

5. Gemilerin geçişine elverişli yapay su yolları kanal olarak 8. Türkiye ile Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti arasında 27
adlandırılır. Kanallar yeni deniz yolu güzergâhlarının ortaya Kasım’da “Güvenlik ve Askeri İşbirliği Mutabakat Muhtırası” ile
çıkmasına neden olarak kıtaların, denizlerin ve okyanusların iki ülkenin uluslararası hukuktan kaynaklanan haklarının muha-
konumsal öneminin değişmesine yol açar. 1914 yılında ta- fazasını hedefleyen “Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına
mamlanan Panama Kanalı, Orta Amerika’nın dar bir kesimin- İlişkin Mutabakat Muhtırasının” imzalandığı bildirildi. Bu anlaş-
de Atlas Okyanusu ile Büyük Okyanusu deniz ulaşımı açısın- ma, Güney Kıbrıs Rum yönetimi ve Yunanistan ikilisinin İsrail,
dan birbirine bağlar. Kanal açılmadan önce gemiler Güney Lübnan, Mısır, Ürdün gibi bölge ülkeleriyle Türkiye’yi Akdeniz’de
Amerika Kıtası’nı dolaşıyor, Atlas Okyanusu’ndan Büyük dışlama ve yalnız bırakma politikalarına da hukuki ve siyasi açı-
Okyanus’a geçmek için Macellan Boğazı’nı kullanıyordu. dan güçlü bir yanıt niteliği taşıyor.

Metne göre, Bu anlaşma ile aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin
Jeopolitik önemine daha az etki yapar?
I. Panama Kanalı’nın açılmasıyla Macellan Boğazı önem
kaybetmiştir. A) Libya ile ticaretin artması

II. Panama Kanalı Orta Amerika’nın jeopolitik önemini artırmıştır. B) Doğu Akdeniz’de enerji kaynak araştırmaları
III. Kanal geçiş ücretleri yüksek olduğundan boğazlar kadar C) Enerji koridoru olma özelliği
tercih edilmezler.
D) Bölge ile ilgili alınacak kararlarda etkin rol üstlenmesi
yargılarından hangileri söylenebilir? E) Enerji konusunda dışa bağımlılığının azalması
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) I ve II E) I ve III

6. Tarih boyunca kıtaların, okyanusların ve denizlerin jeopolitik
değeri coğrafi gelişmelere bağlı olarak değişiklik göstermiştir.

Örneğin;
9. Aşağıdaki dünya haritasında farklı renkler ile çeşitli su yolla-
• Süveyş Kanalı’nın açılması Mısır’ın jeopolitik değerinin
rının güzergâhları verilmiştir.
artmasını sağlamıştır.
• İçten yanmalı motor kullanımının yaygınlaşması ile petrol
rezervlerine sahip Orta Doğu ülkeleri önem kazanmıştır.
• Ümit Burnu’nun keşfi Akdeniz Ticaret yolu üzerindeki li-
manların önem kaybetmesine neden olmuştur.
örneklerden yola çıkılarak aşağıdaki gelişme alanların-
dan hangisi hakkında çıkarımda bulunulamaz?
A) Ulaşım B) Teknoloji C) Coğrafi keşifler

D) Tarımsal faaliyetler E) Doğal kaynaklar
Haritada verilenlerden çıkarılabilecek en genel yorum
aşağıdakilerden hangisidir?

7. Mısır’ın jeopolitik konumu üzerinde; A) Dünya petrol ve doğal gaz ticaretinin büyük bölümü deniz
yolu ulaşımı ile yeni açılan kanallar kullanılarak yapılır.
I. Süveyş Kanalı’nın bulunması
B) Panama Kanalı’nın yolcu ve yük kapasitesi Süveyş Ka-
II. Verimli delta ovasına sahip olması nalı’ndan sonra dünyadaki bütün kanal ve boğazlardan
III. Nil Nehri’nin aşağı çığırında bulunması daha fazladır.

IV. Kuzeyinde Akdeniz, doğusunda Kızıldeniz’in bulunması C) Yeni açılan kanallar aynı zamanda kara yolları, hava yol-
ları, demir yolları gibi diğer ulaşım sistemlerinin de gelişi-
V. Güneyinde çöller ve kayalıklardan oluşan arazilerin bulun-
mine katkı sağlamıştır.
ması
D) Açılan kanallar deniz yolu ulaşımında mesafelerin kısal-
gibi özelliklerden hangilerine sahip olması küresel ölçek-
masına, kıta ve okyanusların konumsal önemlerinin de-
te daha önemlidir?
ğişmesine neden olmuştur.
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
E) Yeni açılan kanallar ile deniz yolu ulaşımının tamamı Ku-
D) III ve IV E) IV ve V zey Yarım Küre’de gerçekleşmeye başlamıştır.

106