Page 55 - 3 ADIM TYT - COĞRAFYA

COĞRAFYA
TYT 2.
ADIM
Dünya’nın Tektonik Oluşumu

1. Yer şekillerinin oluşumu üzerinde kayaçların fiziksel ve kim- 4. Yer kabuğunu oluşturan bütün kayaçların kökeni magmadır.
yasal özellikleri etkili olmaktadır. Örneğin kimyasal tortul ka- Magmanın yer kabuğu içerisinde ya da üzerinde soğumasıy-
yaçların yaygın olduğu alanlarda erime çukurluklarının geniş- la oluşan kayaçlar, levha hareketlerinin etkisiyle tekrar mag-
lemesiyle polye ovaları oluşmuştur. maya karışabilir. Bu şekilde kayaçların sürekli bir dönüşüm
içerisinde olmasına kayaç döngüsü denir.
Aşağıda verilen kayaç ve yer şekli eşleştirmelerinden
hangisi bu duruma örnek gösterilebilir? Aşağıdaki görselde kayaç döngüsü gösterilmiştir.

Kayaç türü Yer Şekli
A) Kalker Sirk
B) Granit Tafoni
C) Tüf Peribacası
D) Bazalt Traverten

E) Mermer Sander düzlüğü

2. Aşağıdaki yer şekillerinden hangisinin oluşumunda kim- Bu açıklama ve görselden aşağıdakilerden hangisi çıka-
yasal tortul kayaçların etkili olduğu söylenemez? rılamaz?
A) Traverten B) Polye ovası C) Uvala A) Magmadan çıkan malzemelerin soğuyup katılaşması ile

D) Mağara E) Peribacası püskürük kayaçlar oluşur.
B) Başkalaşım ve püskürük kayaçların ayrışıp ufalanması
tortul kayaçların oluşmasına zemin oluşturur.

C) Başkalaşım kayaçları, püskürük kayaçlar ya da tortul ka-
3. Aşağıda bazı yer şekillerinin oluşum sürecine ait bilgiler verilmiştir. yaçların yüksek sıcaklık ve basınç şartlarında değişime
uğraması ile oluşur.
• Tethys Denizi’nde biriken tortul tabakaların sıkışıp kıvrıl-
masıyla sıradağlar oluşmuştur. D) Yer kabuğunu oluşturan kayaçlar çeşitli sebeplerle tekrar
magmaya karışabilir.
• Senozoyik’in Kuaterner Dönemi’nde Egeid karasının çök-
mesi ile Ege Denizi oluşmuştur. E) Döngü içerisinde tekrar magmaya dönüşen kayaçların
fiziksel yapıları değişmez.
• Anadolu yarımadasının tektonik hareketler sonucunda
yükselmesi ile yataklarını derine kazan akarsuların oluş-
turduğu Orta Anadolu platoları oluşmuştur.
5. Kıtaların Kayma Teorisi’ne göre Pangea denilen tek kıtanın par-
Bu süreçler ile aşağıdaki olaylardan hangisi ilişkilendiri-
çalanması ve ayrılması sonucu bugünkü kıtalar oluşmuştur.
lemez?
Buna göre,
A) Toros Dağları üzerinde kabuklu deniz canlılarına ait fosil-
lerin bulunması I. Bazı kıta kenarlarının girinti ve çıkıntılarının birbirine
uyumlu olması
B) Kıyı Ege’de yer kabuğunun kırılmasıyla horst-graben sis-
teminin oluşması II. Günümüzde benzer iklimlerin farklı kıtalarda görülmesi
C) Kuzey güney yönlü yan basınçların etkisiyle Kuzey Ana- III. Benzer ve aynı yaştaki fosillere farklı kıtalarda rastlanması
dolu Dağları’nın oluşması
IV. Farklı kıtalarda kıvrım dağlarına rastlanması
D) Akdeniz’in sularının Marmara çanağına dökülerek Mar-
gibi özelliklerden hangileri kıtaların birbirinden ayrıldığı-
mara Denizi’ni ve Karadeniz’i oluşturması
na kanıt olarak gösterilebilir?
E) Yer altından gelen sular içinde çözülmüş halde bulunan
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III
kalsiyum karbonatın çökelmesiyle Pamukkale traverten-
lerinin oluşması D) II ve IV E) I, II ve IV

55