Page 42 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü COĞRAFYA 10 21

1. ÜNİTE > Doğal Sistemler Kazanım 10.1.12: Yeryüzündeki toprak çeşitliliğini oluşum süreçleri ile ilişkilendirir.
Alan Becerileri: Değişim ve Sürekliliği Algılama
Etkinlik İsmi MEKÂN-TOPRAK İLİŞKİSİ 15 dk.

Amacı Toprak oluşumunu etkileyen faktörlerin toprakların çeşitliliğine etkisini fark edebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki bilgilerden ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Toprak, kayaçların ayrışmasıyla oluşan ve içinde çeşitli maddeler bulunan yüzeysel örtüdür. Bu
örtünün oluşabilmesi için ana kayanın fiziksel, kimyasal ve biyolojik olarak ayrışması, ayrışan
malzemeye organik ve inorganik maddelerin yerleşmesi, yerleşen bu unsurların ayrışarak humusa
dönüşmesi veya toprağa karışması gibi uzun soluklu zamana ihtiyaç vardır. Bu süreçte iklim, yer-
yüzü şekilleri ve ana kayanın özellikleri gibi çeşitli faktörler toprağın oluşumunu ve çeşitlenmesini
etkiler. Örneğin toprak oluşumu, sıcak ve nemli iklim bölgelerinde hızlı iken kurak iklim bölge-
lerinde ise yavaş gerçekleşir. Bununla birlikte iklim şartlarının uygun olduğu engebeli arazilerde
toprak kolay taşınabildiği için ince bir yapıya sahip olabilir.

C D K

Toros Dağları

A B

AKDENİZ

Arazi Kesiti* (A-Tuzlu ve kireçli topraklar, B- Organik madde bakımından zengin alüvyal topraklar, C-Kumlu ve taşlı topraklar, D-
Kireç yönünden zengin kırmızı topraklar)
*Şekilde gösterilen arazi, Kuzey Yarım Küre'de 36°-38° kuzey paralleri arasında yer almaktadır.

1. Hangi alan/alanlarda toprağın oluşumu hızlı ve toprak kalınlığı daha fazladır? Bu durumun neden-
leri nelerdir?

41