Page 51 - COĞRAFYA 10. SINIF BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

26 COĞRAFYA 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge 1. yönergedeki bilgilerden ve aşağıdaki örnek arazi kullanımlarından yararlanarak soruları cevap-
layınız.
Kocaeli Örneği Afyon Örneği

Sanayi tesislerinin kentte dağınık ve düzensiz şekil- Jeotermal kaynaklar bakımından zengin olan Af-
de yer alması, hava ve su kirliliğinin yanı sıra verimli yon'da termal tesisler, I ve II. sınıf toprakların bu-
toprakların niteliği ni yitirmesi gibi çeşitli sorunlara lunduğu araziler üzerine kurulmuştur. Bununla bir-
neden olmuştur. Bu sorunları azaltmak için sanayi likte Af yon’un Batı Anadolu kara yollarının kesişim
tesislerini yerleş melerden uzak alanlara taşıma kararı noktasın da bulunması, burada “dinlenme tesisleri”
alınmıştır. Yatırım masraflarının daha az olması gibi şeklinde hizmet faaliyetlerinin de gelişmesini etkile-
nedenlerle işletme sahipleri, kolay ve ucuz bir şekilde miştir. Af yon-İzmir kara yolunun Kütahya kavşağına
elde ettiği tarım arazilerine yönelmiş ve bu işletmeler kadar olan bandında özellikle dinlenme tesisleri ve
zamanla yerleşim alanlarını da çevresine çekmiştir. akaryakıt is tasyonları, ana yolun hemen kenarında ve
Kocaeli'de OSB ve küçük sanayi sitelerinin kapladığı I ve II. sınıf toprakların bulunduğu araziler üzerinde
alanların büyük bölümü I, II ve III. sınıf top rakların kurulmuştur.
bulunduğu arazilerden oluşmaktadır. Bu alanlar da
bugün tarımsal faaliyetler yapılamamaktadır.

Afşin-Elbistan Örneği Adapazarı Örneği
Türkiye’nin linyit rezervlerinin yaklaşık yüzde 46’sına Adapazarı’nın tarihine bakıldığında 16. yy.da köy, 18.
sahip Elbistan Linyit Havzası’nda, hâlen işletilmekte yy.da nahiye, 19. yy.da ilçe, 20. yy. ortaların da da il
olan Elbistan Kışlaköy Açık İşletmesi rezervleri bu- olduğu görülmektedir. İl statüsünü kazandıktan sonra
lunmaktadır. I, II ve III. sınıf toprakların olduğu ara- kentin büyümesi daha da hızlanmıştır. Adapazarı’nın
zilerin altında bulunan kömürden yararlanarak enerji hızla gelişmesinde İstanbul ile Anadolu arasında bir
elde etmenin yanı sıra yapılacak yatırımlarla istihdam ticaret merkezi olmasının yanı sıra çeşitli sanayi tesis-
da oluşturulmaktadır. Kömür rezervlerinden plansız lerine sahip olmasının da etkileri vardır. 1999 yılında
bir şekilde yararlanılması durumunda yaklaşık 50.000 yaşanan deprem, halkın kır sal alanlara göç etmesine
dönüm tarım arazisi niteliğini kaybedecektir. neden olmuştur. Bu durum, I ve II. sınıf toprakların
bulunduğu arazilerin yerleşme amaçlı kullanımını ar-
tırmıştır.

1. Verilen örneklerdeki arazilerin amaç dışı hangi alanlarda kullanıldığını belirtiniz.

2. I, II ve III. sınıf toprakların bulunduğu araziler, beşerî ve ekonomik faaliyetler açısından neden
daha fazla tercih edilmektedir? Açıklayınız.

3. Türkiye'de I, II ve III. sınıf toprakların tarım dışı kullanımlarına bakıldığında Adana, İzmir, Konya
ve Manisa gibi illerin önde olduğu görülmektedir. Bu duruma neden olan beşerî ve ekonomik fak-
törler hangileridir? Açıklayınız.

4. Toprakların korunması ve niteliklerine uygun şekilde kullanılabilmesi için hangi önlemler alınma-
lıdır?

50
Hazırlayan: Kenan TÜRKEZ