Page 116 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

69 FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

4. ÜNİTE > Optik Kazanım: 10.4.6.1. Işığın kırılmasını, su dalgalarında kırılma olayı ile ilişkilendirir.
b) Kırılma indisinin, ışığın ortamdaki ortalama hızı ve boşluktaki hızı ile ilişkili bir bağıl değişken olduğu
vurgulanır
Genel Beceriler: Bilim, Mühendislik, Matematik Okuryazarlığı Becerileri Alan Becerileri: Sayı-Uzay İlişkileri Kurma Becerisi, Sınıflandırma
Yapma Becerisi
Etkinlik İsmi HIZLARI BÖL, KIRILMAYI GÖR 20 dk.
Amacı Bağıl kırılma indisinin ışığın ortamlardaki ortalama hızının değişmesine bağlı olduğunu açıklayabilme. Bireysel

1. Yönerge Genel ağdan https://phet.colorado.edu/sims/html/bending-light/latest/bending-light_tr.html adresindeki
“Bükülen Işık” simülasyonunun “Dahası” bölümünü açınız ve aşağıdaki işlemleri yapınız.

1 Kaynaktan gelen ışığı açınız ve hız ölçüm aracını ışınların üzerinde gezdirerek değişik açılar için gelen
ve kırılan ışınların ortamlardaki ortalama hızlarını karşılaştırınız. (Işığın boşluktaki yayılma hızı c ile
gösterilir ve havadaki yayılma hızı da yaklaşık olarak c olarak alınır.)

2 Simülasyonda ışın ve dalga seçenekleri arasında geçişler yaparak hız ve dalga boyu kavramlarını su
dalgalarında öğrendiğiniz kırılma yasaları ile karşılaştırınız. Benzerlik ve farklılıkları belirleyiniz.

3 Seçeceğiniz herhangi bir açı değeri için gelme açısına karşılık gelen kırılma açısını ölçünüz ve ışığın
gelme açısının sinüsünün kırılma açısının sinüsüne oranını bulunuz.

4 Aynı açı değeri için gelen ışının hızını kırılan ışının hızına oranlayarak bulduğunuz değerler arasındaki
ilişkiyi belirleyiniz ve bulduğunuz bu değerleri simülasyondaki kırılma indisi değerleri ile karşılaştırı-
nız.

2. Yönerge Işık, kırılma indisi küçük ortamdan kırılma indisi büyük ortama geçerken normale yaklaşır, kırılma
indisi büyük ortamdan kırılma indisi küçük ortama geçerken normalden uzaklaşır. Aşağıda verilen
şekiller üzerinde kırılan ışınları çiziniz ve ışınların ortamlardaki yayılma hızlarını karşılaştırınız.
(Camın kırılma indisini 3/2, suyun kırılma indisini 4/3 alınız ve tam yansıma durumunu ihmal edi-
niz.)

O noktası
Normal Normal yarım kürenin
merkezidir
Hava
O
Hava Cam
Cam
Cam Su

Hava

Şekil I Şekil II Şekil III

114
Hazırlayan: Salih ALTAŞ