Page 40 - Kimya - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü KİMYA 10 19

2. ÜNİTE > Karışımlar Kazanım 10.2.1.3. Çözünmüş madde oranını belirten ifadeleri yorumlar.
Genel Beceriler: Problem Çözme Becerisi Alan Becerileri: Verileri Toplama, İşleme, Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi

Etkinlik İsmi BİLEŞİMİNİ SÖYLE, DERİŞİMİNİ BULAYIM 35 dk.
Amacı Çözeltilerin derişimini hesaplayabilme Grup

Yönerge Çözelti derişimleri ile ilgili metni okuyarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

ÇÖZELTİ DERİŞİMLERİ
Günlük hayatımızda karşılaştığımız maddeler genellikle karışımdır. Fiziksel olarak birleştirilmiş iki
veya daha fazla maddeyi içeren karışımlarla doğada daha çok karşılaşırız. Bir karışımın özellikleri-
nin belirlenmesinde karışımın bileşenlerinin miktarı önemli rol oynar. Çeliği meydana getiren de-
mir, nikel, karbon ve diğer elementlerin miktarı, çeliğin fiziksel gücünü ve korozyona karşı direncini
belirler. Salamura yapılırken kullanılan tuzun miktarı iyi ayarlanmazsa turşuda kullanılan malzeme
yumuşar, zeytin küflenir, peynir bozulur. Bir ilaçtaki aktif bileşenin oranı ilacın farmokolojik etkinli-
ğini belirler. Temizlik ürünlerindeki etkin maddelerin miktarı belirli bir oranı aştığında o temizlik
maddeleri sağlığımız için tehlikeli oluşturmaya başlar. Bir gezegenin atmosferindeki oksijen oranı
o gezegende yaşam olup olmayacağını belirler. Vücudunda tuz ve su kaybı olan hastalara verilen
serumdaki tuz miktarının olması gerekenden fazla ya da az olması yine sağlık için tehlike oluşturur.
Derişim, bir çözücü ya da çözeltideki çözünen madde miktarının bir ölçüsüdür. Bir başka çözelti ile
kıyaslandığında çözünen madde miktarı fazla olan çözelti derişik, az olan çözelti seyreltiktir. Bakla-
va şurubu ile az şekerli çay kıyaslandığında baklava şurubu derişik, az şekerli çay seyreltik olur. 100
gram çözeltide çözünen maddenin kütlesi, o çözeltinin kütlece yüzde derişimini verir. 100 hacim
birimi (L, mL…) çözeltide çözünen maddenin hacmi, o çözeltinin hacimce yüzde derişimini verir.
Çözünen madde miktarı çok az olan karışımın milyonda birlik kısmında çözünen madde miktarı
ppm ile verilir.

1. Günlük hayatta kullandığınız tüketim maddelerinden en az üç tanesinin etiketinde yazan derişim
bilgilerini inceleyiniz. Etikette belirtilen oranların dışına çıkıldığında hangi durumlarla karşılaşıla-
bilir? Tüketim maddelerinin etiketinde bileşenlerinin derişimi verilmezse ne olabilir? Açıklayınız.

2. Metallerin birleştirilmesinde kullanılan lehim kurşun-kalay (Pb-Sn) alaşımıdır. 300 gram lehim
120 gram kurşun içerdiğine göre alaşımın kütlece yüzde bileşimini bulunuz.

3. Sofra takımı ve süs eşyası yapımında kullanılan Alman gümüşü kütlece %50 bakır, %25 nikel,
%25 çinko içerir. Alman gümüşünden yapılmış 80 gram bir kaşığın içerdiği bakır, nikel ve çinko
miktarlarını bulunuz.

39