Page 36 - Tarih - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 36
15 TARİH 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü
Colin Imber’e göre Osmanlıların ilk dönemi tam bir “kara delik”tir. Sebep ise
kaynak yokluğudur. Kuruluş tartışmalarında kullanılan kaynaklar Imber’e göre
devlet tarafından yazdırılmıştır ve bilimsel bir çalışmaya dayanak olamazlar. An-
latılanların çoğu hikâyedir, imal edilmiştir.
Cemal Kafadar 1995’te yayımlanan kitabında, ister ırk ve isterse gaza olsun tek
faktöre indirgenerek yapılan açıklamaları yetersiz bulur. Kafadar, Köprülü’nün çok
faktörlü yaklaşımına daha yakındır. Kaynaklar meselesinde anlatısal kaynakların
da dikkate alınmasını önerir. Kaynakların okunması sırasında ise metinlerin yazıl-
ma amacının tespit edilerek dönemin olaylarının o dönemde nasıl algılandığının
ortaya çıkarılmasını vurgular. Kafadar’a göre “bizimseyicilik”, sosyal dinamizm,
coğrafi konum, şans ve kurumsallaşabilme (devşirme ve tahta tek vâris sistemi)
gibi faktörler Osmanlıların, Anadolu Beylikleri arasından sıyrılıp bir cihan devleti
kurmalarını sağlayan unsurlardır.
Feridun Emecen, başta Köprülü olmak üzere İnalcık ve Kafadar’ın vurgu yaptığı Ana-
dolu beylikleri üzerinde durur. Emecen bir taraftan Osmanlı’nın Türkmenliği ve Kayı
boyu aşireti iddialarının göz ardı edilmemesi gerektiğini söylerken diğer taraftan da
Osmanlıların yerleştiği coğrafyanın ve Rumeli’ye doğru olan yöneliminin, kuruluşu
açıklayan önemli unsurlar olduğunu belirtir.
https://bisav.org.tr/userfiles/yayinlar/NOTLAR_4.pdf (Düzenlenmiştir.)
1. H. A. Gibbons’a göre Osmanlı’nın başarısının temeli neye dayanmaktadır? Gibbons’un bu görüşünün
eksikleri sizce neler olabilir?
2. M. Fuad Köprülü’nün önerdiği çok faktörlü analiz yöntemi metinlerdeki hangi tarihçiler tarafın-
dan dikkate alınmış olabilir?
3. P. Wittek’in “gaza teorisi”nin Halil İnalcık tarafından ne şekilde geliştirildiğini söyleyebilirsiniz?
4. P. Lindner ve H. A. Gibbons’un teorilerinin ortak noktaları neler olabilir?
5. C. Imber’in Osmanlı’nın ilk dönemine ait kaynak yokluğu konusundaki tezine kimler karşı çıkmaktadır?
Gerekçelendirerek açıklayınız.
36
Hazırlayan: Selma MUSLU
