Page 129 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 80

4. ÜNİTE > Atom Fiziğine Giriş ve Radyoaktivite Kazanım 12.4.2.2: Atom altı parçacıkların özelliklerini temel düzeyde açıklar.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Sınıflandırma Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi STANDART MODEL VE KÂŞİFLERİ 20 dk.
Amacı Standart modeli tanımlayarak dört temel kuvveti açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metinden hareketle soruları cevaplayınız.

Atom kelimesi Antik Yunancada bölünemeyen şey manasına gelen atomos kelimesinden gelmekte-
dir. Uzun bir süre atom, maddenin temel yapı taşı olarak kabul edilmiş fakat 19. yüzyılın sonları ve
20. yüzyılın başlarında atomun maddenin temel yapı taşı olmadığı deneylerle anlaşılmıştır. 1897’de
Joseph John Thomson'ın (Cosıf Con Tamsın) elektronu parçacık olarak tanımlaması ve 1911’de
Ernest Rutherford’un (Örnst Radırford) atom çekirdeğini keşfi ile onlarca farklı parçacığın keşfi
başlamıştır. 1932’den sonra maddenin üç temel yapı taşının proton, nötron ve elektrondan meyda-
na geldiği bilinirken 1940 yılına gelindiğinde birçok yeni parçacık keşfedilmiştir. 1960’dan itibaren
Dünya üzerinde birçok parçacık hızlandırıcı inşa edilerek deneyler yapılmıştır. Fermilab ve CERN,
Dünya'nın en önemli iki araştırma merkezidir.
Doğadaki tüm parçacıklar dört temel kuvvetin etkisi altındadır. 1960’larda Sheldon Lee Glashow
(Şeldın Li Glaşov), Steven Weinberg (Stivın Veinberg) ve Abdus Salam (Abdus Selam) adlı üç fizikçi
müthiş bir başarıya imza atarak bu dört kuvvetten ikisini aynı çatı altında birleştirmiştir. Glashow,
Weinberg ve Salam bu çalışmaları için 1979 yılında Nobel Fizik Ödülü ile onurlandırılmıştır. Bu
yeni yöntemin açtığı yoldan giden fizikçiler, doğadaki bir diğer kuvveti de benzer bir matematiksel
dille ifade etmeyi başarmışlardır. Temel parçacıkları ve etkileşimlerini dört temel kuvvetten üçüyle
açıklayan modele “standart model” denmektedir.

1 Doğada bulunan dört temel kuvveti araştırarak bu kuvvetlerin neler olduğunu ve nerelerde etkin oldu-
ğunu belirtiniz.

a) :

b) :

c) :

ç) :

2 Dört temel kuvveti aşağıdaki tabloda kısa veya uzun menzilli olmalarına göre sınıflandırınız.
Kısa menzilli kuvvetler Uzun menzilli kuvvetler

127