Page 133 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 82

4. ÜNİTE > Atom Fiziğine Giriş ve Radyoaktivite Kazanım 12.4.2.3: Madde oluşum sürecini açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi MADDEYİ TANIYALIM 15 dk.
Amacı Maddeyi oluşturan parçacıkların maddeyi oluşturma sürecini açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Standart model altında isimlendirilmiş atom altı 17 parçacık vardır. Bu parçacıklar, fermiyonlar ve
bozonlar olarak iki ana gruba ayrılır. Fermiyonlar madde parçacıkları, bozonlarsa bu parçacıklar ara-
sındaki etkileşimlere aracılık eden kuvvet parçacıklarıdır.
H o
Higgs bozonu
t
u
c
Kuarklar yukarı tılsım üst foton
Υ
s
d
alt
aşağı acayip b g
υe müon υτ gluon
υμ
elektron
tau
z
Leptonlar nötrino nötrino nötrino z bozonu
τ
e
μ
w +
tau
elektron
1. aile müon 3. aile w bozonu
2. aile
Fermiyonlar Bozonlar
1. aileden üç farklı renkteki kuark birleşerek proton ve nötronu oluşturmaktadır. Etkili olan kuvvet
taşıyıcısı ise gluondur. Proton ve nötron birleşerek atomun çekirdeğini oluşturmaktadır. Etkili olan
kuvvet taşıyıcısı ise W , W ve Z bozonlarıdır. Atom çekirdeği, foton sayesinde lepton grubundan
+
-
elektron ile bir araya gelerek atomu oluşturmaktadır. Atomların bir araya gelmesiyle moleküller mey-
dana gelir. Moleküllerin bir araya gelmesiyle de madde oluşmaktadır.
Standart modeldeki parçacıkların bazıları kütleliyken bazıları kütlesizdir. Standart model bu durumu
Higgs mekanizmasıyla açıklar. Tüm uzayın Higgs alanıyla dolu olduğu varsayılır. Fermiyonlar, W ,
+
W ve Z bozonları uzayda hareket ederken bu alanla etkileşerek kütle kazanırlar. Fotonun ve gluonla-
-
rın kütlesiz olmasının sebebiyse Higgs alanıyla etkileşmemeleridir. Etkileşime aracılık eden parçacığa
Higgs bozonu ya da Higgs parçacığı denir. Higgs bozonunun kendisi de Higgs alanıyla etkileşerek
kütle kazanır. Higgs bozonunun diğer bozonlardan önemli bir farkı vardır. Elektromanyetik, güçlü ve
zayıf etkileşimlerin aksine Higgs mekanizması kuvvet benzeri bir şeyle sonuçlanmaz. Higgs bozonu
durağan kütlenin kaynağı olarak görülmektedir ve standart modelde spini 0 olan tek parçacıktır.

1 Su damlasının oluşması için gerekli olan parçacıklar nelerdir? Atom altı parçacıklardan başlayarak
bu parçacıkları sırayla yazınız.

131