Page 139 - Fizik 12 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FİZİK 12 86

4. ÜNİTE > Atom Fiziğine Giriş ve Radyoaktivite Kazanım 12.4.3.1: Kararlı ve kararsız durumdaki atomların özelliklerini karşılaştırır.
Genel Beceriler: Bilim, Mühendislik, Matematik Okuryazarlığı Becerileri Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi BİTECEK Mİ? 15 dk.
Amacı Yarı ömür kavramını açıklayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metin ve şekillerden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Antik Çağ’ın ünlü filozoflarından Aristoteles (Aristo), fizik kitabında “Hareket hâlinde olan, hedefe
varmadan önce yarı yol aşamasına gelmelidir." hipotezini savunmuştur. Bunu bir fenomen hâline
getiren ise Zeno’nun ünlü dikotomi (ikili) paradoksudur. Bu paradoks kısaca şunu söyler:
Bir koşucunun A noktasından d kadar uzaklıkta bulunan B noktasına gitmesi gerektiğini düşünelim.
Ancak B'ye gitmeden önce B'ye olan uzaklığının yarısını gitmek zorundadır. Fakat B'ye olan uzaklığın
yarısını gitmeden önce bunun çeyreğini gitmesi gerektir. Daha sonra çeyreği gidebilmek için sekizde
birini gitmesi gerekmektedir. Bu böylece devam edecektir. Sonuç olarak koşucunun sonsuz sayıda
mesafe gitmesi gerekecektir. Kısacası koşucu ilk adımını dahi atamayacaktır. Bu paradoks, belirli bir
uzaklıkta bulunan yolculuğun tamamlanamayacağını veya yolculuğa hiç başlanamayacağını, böylece
her hareketin yalnızca bir yanılsamadan ibaret olacağını ifade eder.
Dikotomi paradoksunu farklı bir açıdan değerlendirebilmek için 10 000 metrelik uzun mesafe ko-
şusuna katılan Şekil I’deki koşucu örnek olarak verilebilir. Asıl amacı varış çizgisine ulaşarak koşuyu
tamamlayabilmek olan koşucu, her seferinde, koşması gereken mesafenin yarısını katetmeyi ve kısa
bir süre dinlenip koşuya devam etmeyi planlamaktadır. Yani koşucu, 10 000 metrelik uzun mesafe
koşusuna başladığında ilk olarak 5 000. metrede; sonra geriye kalan 5 000 metrenin yarısı olan 2 500
metreyi daha koşarak 7 500. metrede durarak dinlenecektir. Bu durup dinlenme planı bu şekilde
devam edecektir.

5 000 m 2 500 m 1 250 m
10 000 m
Şekil I
Radyoaktif maddelerin de yaşam döngüsü anlatılan paradoksa benzer niteliktedir. Her defasında küt-
lelerinin yarısı, enerjiye dönüşür. Ele alınan maddenin yarısının enerjiye dönüşmesi için geçen bu
süre “yarı ömür” olarak adlandırılır. Yarı ömür grafiği Şekil II’deki gibi bir grafikle ifade edilir.
Kütle
Başlangıç N 0
kütlesi

Başlangıç N
kütlesinin
yarısı

T Süre
1/2
Yarı ömür
Şekil II

1 Koşucunun yarışı bitirebilmesi için kaç defa durup dinlenmesi gerekmektedir? Nedenini açıklayınız.

137