Page 91 - Biyoloji 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 9 44

2.ÜNİTE > Hücre Kazanım 9.2.1.3. Hücre zarından madde geçişine ilişkin kontrollü bir deney yapar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Verileri Yorumlama ve Sonuç Çıkarma Becerisi, Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi SUYUN DİFÜZYONU 20 dk
Amaçları Osmoz olayını örneklerle açıklayabilme Bireysel

Yönerge Aşağıda osmoz olayı ile ilgili bir metin verilmiştir. Metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Annelerimizin, kuru fasulye yemeğini pişirmeden önce fasulyeleri geceden su içerisinde beklettiğine
hepimiz şahit olmuşuzdur. Ertesi sabah kuru fasulyeler sudan çıkarıldığında şişmiş olacaktır. Fasulyele-
rin şişmesi osmoz olayı sayesinde gerçekleşir. Osmoz, su oranının fazla olduğu ortamdan su oranının az
olduğu ortama doğru suyun geçişidir. Başka bir deyişle osmoz suyun difüzyonudur. Kuru fasulyelerin iç
kısımlarında su oranı az olduğu için kaptaki su kuru fasulyelere geçmiş ve fasulyeler şişmiştir.
Osmoz olayında belirleyici olan faktör ortamların yoğunluğudur. Şekil 1'de farklı yoğunluğa sahip
ortamlara konulan hücrelerde suyun geçiş yönü gösterilmiştir.

İzoton k

Hücre dı ı

Su
Çözünen madde

Hücre ç

H perton k H poton k

Şekil 1: Farklı yoğunluklarda suyun geçiş yönü

Osmoz, difüzyon olayında olduğu gibi canlı ve cansız tüm ortamlarda gerçekleşir. Bazı canlılarda can-
lılığın devamı için hücre içindeki çözünmüş madde derişimi ile hücre dışındaki madde derişiminin
eşit (izotonik) olması gerekir. Bazı balık türlerinin hücrelerinin yoğunluğu yaşadığı ortamın yoğun-
luğu ile aynıdır. Tatlı suda yaşayan birçok balık türü ise hücre içine giren fazla suyu dışarı atabilecek
yapılara sahiptir. Tuzlu suda yaşayan birçok balık türü de su kaybetmemek için özel yapılara sahiptir.

1. Metinde verilen örneğin dışında, günlük yaşantımızda osmoz ilkelerine göre gerçekleşen olaylar
neler olabilir?

89