Page 76 - Coğrafya 9 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

45 COĞRAFYA 9 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2.ÜNİTE > Beşerî Sistemler Kazanım 9.2.2. Yerleşme doku ve tiplerinin oluşumunda etkili olan faktörleri örneklerle açıklar.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Alan Becerileri: Coğrafi Gözlem
Etkinlik İsmi YERLEŞME TİPLERİ 10 dk
Amacı Yerleşme tiplerini ayırt edebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.
Yerleşme tiplerinin belirlenmesi ve sınıflandırılmasında ülkeler arasında farklılık olmakla birlikte yerleşme tip-
lerini genel olarak kır ve şehir yerleşmeleri olarak ikiye ayrılır. Kır yerleşmeleri; köyaltı ve köy yerleşmeleri
şeklinde sınıflandırılır. Şehir yerleşmelerini ise şehirler ve metropoller olarak iki grupta sınıflamak mümkün-
dür. Yerleşme tiplerinin oluşum ve gelişiminde doğal ortam şartları ve beşerî ekonomik özellikler belirleyici rol
oynar. Tiplerine göre yerleşmeler:
A. Köyaltı Yerleşmeleri: Köye bağlı olan bu yerleşmeler genellikle tek ev veya birkaç evden oluşur. Temel eko-
nomik faaliyet tarım ve hayvancılıktır. Bu yerleşme tiplerine ABD ve İngiltere’de çiftlikler ve Türkiye’de mezra,
yayla ve obalar örnektir.

B. Köyler: Köylerin nüfus miktarları ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Türkiye ve Arjantin’de nüfusu 2000’in
altında olan yerler köy sayılırken Hindistan’da 5000, Japonya’da 50.000, Çin’de 100.000 bin kişinin yaşadığı köy-
ler yer alır. Köylerin ekonomik faaliyetleri genellikle tarım ve hayvancılıktır. Ayrıca su kenarlarında balıkçılık ve
ormanlık alanlarda ormancılık faaliyetlerinin etkin olduğu köyler bulunur. Köy yerleşmelerini oluşturan evler
genellikle yerel malzemelerden inşa edilir.

C. Şehir Yerleşmeleri: Sanayi, hizmet ve ticaret gibi ekonomik faaliyetlerin ön planda olduğu yerleşmelerdir.
Ülkeler arasında farklılık göstermekle beraber şehirlerin nüfus miktarı 20.000 ile 1.000.000 arasında değişmek-
tedir.
D. Metropol Şehirler: Şehirlerin büyüyerek birbirleri ile birleşmesi sonucunda metropol şehirler ortaya çık-
mıştır. Metropolleri oluşturan şehirlerin nerede başlayıp nerede bittiği tam olarak anlaşılamaz. Metropol şehir-
lerin nüfusları 30 milyona kadar çıkmaktadır.

1. Yerleşme tiplerini; nüfus miktarı, eğitim, sağlık ve altyapı hizmetleri, ekonomik etkinlikler, bina
katları ve evlerin yapımında kullanılan malzemeler açısından sınıflandırınız.
A.

B.

C.

D.

2. Köy ve şehir yerleşmelerinin oluşumu üzerinde etkili olan faktörleri yakın çevrenizi göz önünde
bulundurarak açıklayınız.

74
Hazırlayan: Raşit DÜZGÜN