Page 231 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 122

5. ÜNİTE > İslam Medeniyetinin Doğuşu Kazanım 9.5.5: Sekizinci ve on ikinci yüzyıllar arasında İslam medeniyeti çerçevesindeki ilmî faaliyetleri
değerlendirir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi İLİM VE KÜLTÜR MERKEZİ BAĞDAT 20 dk.
Amacı Abbasi Devleti’nin başkenti Bağdat’ı kültürel açıdan analiz edebilme. Bireysel

Yönerge Aşağıdaki soruları metinden hareketle cevaplayınız.

Kuruluşunu takip eden yıllardan itibaren her alanda hızlı bir gelişmeye sahne olan Bağdat; IX
ve X. yüzyılda İslam dünyasının en büyük şehri, en önemli ilim, kültür ve medeniyet merkezi
hâline geldi. Artan ticaret, servet ve refaha paralel olarak ilim, edebiyat ve sanatta da ciddi ge-
lişmeler oldu. Bağdat’ta bizzat halife ve vezirlerin himaye ve teşvikleriyle kurulan müesseselerde
ilim, kültür ve sanatta en önde gelen simalar yetişmiştir. İslam kültür ve medeniyetine damgasını
vuran Bağdat, aynı zamanda Avrupa medeniyetinin doğuşuna da zemin hazırlamıştır. Abbasile-
rin merkezi Bağdat, kuruluşunun üzerinden henüz bir asır bile geçmeden özellikle Hint ve İran
menşeli eserlerin tercüme edildiği, Güney Avrupa’yı Orta Doğu ve Yakın Doğu ile bütünleştiren
bir merkez oldu; medeniyet ve kültür hareketlerinde önemli bir mevki işgal etti.
Süryaniler, Hintliler, Harranlılar ve Nabatiler; Halife Hârûnürreşîd ve Bermekilerin teşvikiyle
Bağdat’a gelerek buradaki tercüme faaliyetine katıldılar. Cündişâpûr Akademisi’ne mensup bil-
ginler Bağdat’ta İran ve Hint asıllı bilginlerle bir araya geldiler, yeni bir ilmî faaliyet başlattılar.
Yunanca, Pehlevice, Latince, Sanskritçe, Nabatice ve Süryanice yazılmış birçok eser Arapça’ya
çevrildi. IX ve X. yüzyılda altın çağını yaşayan tercüme faaliyetleri sonunda felsefe, mantık, ma-
tematik, tıp, zooloji, botanik, kimya ve edebiyata dair eserler İslam kültürüne kazandırıldı.

Çok sayıda ilim adamının ve mütercimin Bağdat’a akın etmesiyle şehirdeki kâğıtçı ve kitapçıların
sayısı da arttı; edebî münazara ve toplantılar çoğaldı. Halkta kitaplara karşı merak ve ilgi başladı.
Bununla beraber Müslümanlar sadece tercümeyle yetinmediler hem dinî hem de din dışı ilimleri
sistematik bir şekilde ele alarak onlara müstakil bir hüviyet kazandırdılar. Böylece yeni bir mede-
ni çevrede yükselme ve gelişme imkânı sağlanarak büyük âlim, filozof, düşünür ve edipler yetişti;
Bağdat dinî ve din dışı ilimler sahasında büyük bir merkez oldu.

Özaydın, A. (1991). Bağdat. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C.4, s.437-441) içinde.
İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (s.437-441’den düzenlenerek alınmıştır.)

1. Avrupa medeniyetinin doğuşunda Bağdat’ın etkileri neler olabilir?

229