Page 253 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 134

6. ÜNİTE > Türklerin İslamiyeti Kabulü Kazanım 9.6.3. Karahanlı ve Gazneli örneklerinden hareketle İslamiyet’in kabulünün Türk devlet
ve İlk Türk İslam Devletleri yapısında ve toplumsal hayatta meydana getirdiği değişimleri analiz eder.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi

Etkinlik İsmi KARAHANLI VE GAZNE’DE DEVLET YÖNETİMİ 20 dk.
Amacı Karahanlı ve Gazneli devletlerinde devlet yönetimine yönelik idealleri açıklayabilme. Bireysel

Yönerge Metinden yola çıkarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.

Babasının Sultan Mahmud’a öğütlerinden birkaç örnek;
“Memleketinin idaresinde gafil olma… Ordu ve askerin durumundan, silahlardan ve maaşlardan ve
iaşelerden haberdar ol… Müstahak olanın hakkını ver… Yolları emin tut, zira bu çok önemli bir iştir
ve çölde tüccardan çalınan her malın senin hazinenden götürülmüş olduğunu bil. Hırsızı öldürüp
malı hak sahibine iade edinceye kadar uyuma. Aksi halde Allah’ın sana kıyamet günü bundan dolayı
hesap soracağını bilesin… Muamelattan, pazar, narhlar ve alışverişten haberdar ol… Eğer gece yarısı
senin memleketinde bir canlı aç uyursa Tanrı senin cezanı verir… Hiçbir zaman zulmü uygun gör-
me… Cömert ve merhametli olmalısın ve senin affın öfkenden fazla olmalı ki insanlar sana rağbet et-
sinler… Bir işi layık olmayan bir kimseye buyurmamalısın… Padişahın en büyük düşmanının kendi-
ni beğenmişlik ve istibdat olduğunu bil… Her işte dostluğu denenmiş sadık insanların tavsiyelerini al
ve o hususta kendi aklınla karar ver… Memleketin her tarafına casuslar ve haberciler tayin etmelisin
ta ki gece ve gündüz seni durumdan haberdar etsinler… Benim sana söylediğim bu sözlerin hepsini
ezberlemeli ve kalbine nakşetmelisin ve bundan yüz çevirmemelisin ta ki Allah seni iki cihanda talihli
kılsın, İnşaallahüTeala. Bu benim sana nasihat ve vasiyetimdir.

Erdoğan Merçil, Sebüktegin’in Pendnamesi, İTED, c.VI, S1-2(İstanbul 1975),s.203-232

Karahanlı Devleti
Kutadgu Bilig
“Kanun koy, adaletle iş gör, hiçbir zaman zulmetme. Kötü teamül kurma, iyi kanun koy. Böylece
ömrün iyi geçer ve kutun kur bağlanarak yükselir. Ey kanun yapan iyi kanun koy. Kötü kanun yapan
kimse daha hayatta iken ölmüş demektir. Beylik ve ululuk çok iyi bir şeydir, fakat daha iyi olan ka-
nundur. Ama, asıl mühim olan da kanunu eşit (tüz) tatbik etmek olmalıdır. Alimlere izzet ve ikram-
da bulun, ne derlerse yap. Şeriat yolunu tut. Hükümlerine itiraz etme ve önlerinde hürmetle eğil”…

1. Metin içerisinde anlamını bilmediğiniz kelimeleri bularak anlamlarını yazınız.

2. Karahanlı ve Gazneli devletlerini yönetim anlayışları açısından karşılaştırınız.

3. Size göre ideal devlet yönetiminde bulunması gereken genel ilkeler neler olmalıdır?Açıklayınız.

251
Hazırlayan: Savaş KELEŞ