Page 51 - Tarih 9 | Beceri Temelli Etkinlik Kitabı
P. 51
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 9 25
2. ÜNİTE > İnsanlığın İlk Dönemleri Kazanım: 9.2.1. Kanıtlardan yola çıkarak yazının icadından önceki zamanlarda yaşayan insanların
hayatı hakkında çıkarımlarda bulunur.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Analiz ve Yorum Becerisi
Etkinlik İsmi İNSANLIK TARİHİNİN SIFIR NOKTASI 20 dk.
Amacı Yazının icadından önceki dönemlerdeki Göbeklitepe bölgesini kanıtlara dayanarak analiz edebilme. Bireysel
1. Yönerge Aşağıda verilen görselleri ve metni birlikte değerlendirerek soruları cevaplayınız.
Şanlıurfa il merkezinin 15
km kuzeydoğusunda bulunan
Göbeklitepe 12.000 yıllık bir
geçmişe sahiptir. Tarih öncesi
dönemden yani daha yazının
keşfedilmediği zamanlardan
kalan bir yerdir. Şanlıurfa’nın
Örencik köyü yakınlarındaki
Göbeklitepe kazılarını 1995
yılında başlatan Alman arke- Görsel 1
olog Prof.Dr. Klaus Schmidt, bu kazıları 20 yıl boyunca ölümüne kadar sürdürmüştür. Yerleşim
yeri olarak kullanılmayan Göbeklitepe, 2018 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir.
2019 yılı ise Türkiye’de “Göbeklitepe Yılı” ilan edilmiştir. Şanlıurfa’nın en yüksek tepelerinden bi-
rinde kurulan Göbeklitepe, tarih öncesi dönemde avcı-toplayıcı olarak yaşayan insanlar tarafından
yapılmış 300 m. çapında büyük bir höyüktür. Burası tarihte Mezopotamya olarak bilinen Dicle ile
Fırat nehirleri arasında yer alır. Erken Neolitik Dönem’de, daha çanak çömlek bile yapılamayan bir
zamanda meydana getirilmiştir. 1
Görsel 2 Görsel 3 Görsel 4
Göbeklitepe, bilim çevrelerince insanlık tarihinin sıfır noktası olarak kabul edilen inanç merkezli
bir yerdi. Buradaki anıtsal yapılar, erken Neolitik Çağ’da yaşayan insanların sadece beslenmeyle
meşgul olmadıklarını, aralarında toplumsal bir düzenin var olduğunu, işbirliği, işgücü gerektiren
görevleri yerine getirdiklerini gösterir. Göbeklitepe, insanların yerleşik hayata geçmesinde dinî ina-
nışın etkisini de ortaya koymuştur. Burada boyları 6 metreyi ve ağırlıkları 40 tonu bulabilen T
biçimli dikilitaşlar mevcuttur. T biçimli dikilitaşlarda insan, el, kol ve parmak motifleri, hayvan
figürleri ile soyut semboller ve üç boyutlu hayvan kabartmaları yer almaktadır. Bu taşların gövdesi,
stilize insan heykeli olarak yorumlanmaktadır. Göbeklitepe; avcı-toplayıcı yaşam şekli, tarım ve
hayvancılığa nasıl geçildiği, sanatın doğuşu, yapılarda kullanılan mühendislik ve mimarlık bilgi-
si konularında önemli kanıtlar sunmaktadır. Ayrıca taşların üzerinde bulunan hiyeroglif benzeri
işaretler de dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. İnsanların burada birtakım ritüeller ve kültler
gerçekleştirdikleri de düşünülmektedir. 2
1- Kültür ve Turizm Bakanlığı Göbeklitepe Tanıtım Broşürü’nden düzenlenmiştir.
2- SCHIMDT, K. 2006, Taş Çağı Avcılarının Gizemli Kutsal Alanı Göbekli Tepe En Eski Tapınağı Yapanlar,
syf.270-285’den düzenlenmiştir.
49
