Page 22 - Biyoloji 11 | 2. Ünite

2.2.1. POPÜLASYONUN YAPISI VE DİNAMİKLERİ

Belirli bir zamanda belirli bir habitatı paylaşan karşılıklı ilişkiler içindeki aynı türe ait bireylerin oluş-
KOMÜNİTE VE POPULASYON EKOLOJİSİ
turduğu topluluğa popülasyon denir (Görsel 2.2.1). Popülasyon ekolojisi, ekolojik nişleri aynı olan can-
lıların zamana bağlı sayısal değişikliklerini ve bu değişikliklerin nedenlerini inceler. Canlıların biyotik
ve abiyotik faktörlerden nasıl etkilendiklerini araştırır. Popülasyonun bireyleri aynı çevresel kaynaklara
ihtiyaç duyduklarından çevredeki değişiklikler popülasyonun bireylerini etkiler. Popülasyondaki bireyler
bu kaynaklar için birbirleriyle rekabet hâlindedir.

Konya Kulu Düden Gölü'ndeki flamingolar Konya Bozdağ'daki yaban koyunları
Görsel 2.2.1: Popülasyon örnekleri
Popülasyonların büyüklüğü sabit değildir. Sahip olduğu birey sayısı ve biyokütlesi zaman içinde deği-
şim gösterir. Popülasyonda zaman içindeki değişimler üzerine etkili faktörler popülasyon dinamiği ola-
rak adlandırılır. Popülasyonun yoğunluğu, bireylerin dağılımı, popülasyonun büyüklüğü ve yaş dağılımı
popülasyon dinamiğinin konusudur.

POPÜLASYONUN YOĞUNLUĞU

Belli bir alandaki ya da hacimdeki birey sayısı popülasyon yoğunluğunu belirtir. Ekologlar doğrudan
sayma, işaretleme, örneklem, dolaylı sayım gibi yöntemleri kullanarak popülasyon yoğunluğunu hesap-
lar. Popülasyona yeni bireylerin eklenmesi ya da bireylerin ayrılmasıyla popülasyon yoğunluğu değişir.
Doğum ve içe göçler popülasyon yoğunluğunu artırırken ölüm ve dışa göçler popülasyon yoğunluğunu
azaltır. Kentleşme ve doğal yaşam alanlarının tahribatı da popülasyon yoğunluğunun azalmasına neden
olur. Popülasyon yoğunluğu artarsa besin bulmakta güçlükler ortaya çıkar ve rekabet gözlenir.

POPÜLASYONUN DAĞILIMI

Popülasyonu oluşturan bireyler yaşam alanlarına değişik modellerde dağılım gösterir. Dağılımın po-
pülasyon artışı üzerine etkileri vardır. Popülasyonun büyüklüğünü tahmin edebilmek için dağılım mo-
dellerinin bilinmesi gerekir. Sıcaklık, nem, rüzgâr gibi çevresel faktörler dağılım modellerinin oluşma-
sında etkilidir. Popülasyonların dağılımı kümeli dağılım, düzenli dağılım ve rastgele dağılım olmak üzere
üç tiptir.

220