Page 27 - Biyoloji 11 | 2. Ünite

sadece belirli sayıdaki popülasyonun bireylerini des- Böcek sayısı
tekleyecek kapasitedir. Belirli bir alandaki maksimum 500 IV
popülasyon büyüklüğü taşıma kapasitesi olarak ad- III
landırılır. Popülasyonun büyümesini sınırlandıran 400 Popülasyon artışı, taşıma
kapasitesine yaklaştıkça
faktörlere ise çevre direnci adı verilir. Kaynaklar tü- 300 azalır.
kenmeye başladığında popülasyonun büyüme hızı ya-
vaşlar ve büyüme eğrisi S tipi bir eğri hâlini alır. 200 II Taşıma kapasitesi
S tipi büyümede 4 evre gözlenir. Birinci evre popü-
lasyonun kuruluş evresidir (I). Bu evrede popülasyon 100 I
ortama uyum sağlar ve birey sayısında artış görülür. Zaman (hafta)
İkinci evre olan logaritmik artış evresinde (II) birey 0 5 10 15 20 25
sayısı geometrik dizi şeklinde artar. Birey sayısındaki Grafik 2.2.4: Bir böcek popülasyonunda S tipi büyüme
artış popülasyon büyümesini sınırlandırır. Popülasyonun büyüme hızı yavaşlar. Büyüme hızındaki yavaşla-
madan dolayı bu evreye negatif artış evresi denir (III). Popülasyon taşıma kapasitesine ulaşınca denge evresi
(IV) gözlenir. Popülasyonun birey sayısındaki değişiklikler dengeyi bozar. Bir böcek popülasyonundaki S tipi
büyümeye ait eğri örneği Grafik 2.2.4’te verilmiştir.

POPÜLASYONDAKİ YAŞ DAĞILIMI

Popülasyonu oluşturan bireylerin yaşları farklılık gösterir. Popülasyondaki bireylerin yaşlarının dağılımına
bakarak popülasyonların geleceği hakkında bilgi sahibi olunabilir. Popülasyonda aynı yaşa sahip bireylerin
sayıları gruplandırıldığında yaş piramitleri elde edilir. Hızlı çoğalan popülasyonlarda piramidin tabanını oluş-
turan genç bireylerin toplam popülasyon içindeki oranı yüksektir. Dengedeki popülasyonlarda yaş gruplarının
oranları birbirine yakındır. Azalan popülasyonlarda ise piramidin tepesindeki yaşlı bireylerin oranı genç bi-
reylere göre fazladır. Ülkelerin gelişmişlik düzeyi arttıkça genç yaş grubu oranı azalırken popülasyon dengede
kalır (Grafik 2.2.5).
Kadın 100 + Erkek Kadın Erkek
90-94 100 +
80-84 90-94
70-74 80-84
60-64 70-74
50-54 60-64
50-54
40-44 40-44
30-34 30-34
20-24 20-24
10-14 10-14
0-4 0-4
2 1.6 1.2 0.8 0.4 0 0 0.4 0.8 1.2 1.6 2 4 3.2 2.4 1.6 0.8 0 0 0.8 1.6 2.4 3.2 4
Milyon Yaş grupları Milyon Milyon Yaş grupları Milyon
Gana’nın hızlı büyüyen, gelişmekte olan yaş piramidi Almanya’nın gerileyen, küçülen yaş piramidi
Erkek
100 +
Kadın 90-94
80-84
70-74
60-64
50-54
40-44
30-34
20-24
10-14
0-4 KAYNAK : World population
15 12 9 6 3 0 0 3 6 9 12 15 Prostects - Population
Milyon Yaş grupları Milyon Division - United Nations
ABD'nin yavaş büyüyen, dengeli yaş piramidi
Grafik 2.2.5: Gana, Almanya ve ABD'nin 2015 yaş dağılımları
225