Page 14 - Biyoloji 12 | Çalışma Defteri 3

Beceri Temelli

Aşağıda "DEDEKTİF DNA" ile ilgili verilen metin ve görsellerden faydalanarak soruları cevaplayınız.

DEDEKTİF DNA

Adli tıp araştırmalarında olay yerinden alınan DNA örneklerinden suçluların belirlenmeye çalışıldığına polisiye filmlerde

tanık olmuşsunuzdur. DNA dizisindeki kişiye özgü sıralamaları analiz ederek bir DNA örneğinin kime ait olduğunu
belirlemeye yarayan yöntem DNA parmak izi olarak isimlendirilir.Peki, bu yöntem nasıl çalışır?

İnsanların DNA baz dizilimlerinin farklı olmasından dolayı tek yumurta ikizleri hariç hiçbir bireyin genetik yapısı diğeriyle
tamamen aynı değildir. İki insanın DNA baz dizilimi %99,9 oranında aynıdır. Ancak geri kalan kısım parmak izi gibi kişiye

özgüdür. Bu, çok düşük bir oran gibi görünebilir. İnsan DNA’sının yaklaşık üç milyar baz çifti içerdiği göz önüne alındığında
iki insanın DNA’larında azımsanmayacak kadar farklı dizilişte baz çifti bulunur. İnsan genomunda anlamlı ve anlamsız
baz dizileri mevcuttur. Bir canlıya ait hücredeki DNA baz diziliminde tekrar eden anlamsız baz dizilerinin jel üzerinde
oluşturdukları bantlı yapılara DNA parmak izi denir. DNA parmak izinin belirlenmesi sayesinde günlük hayatta karşılaşılan

birçok probleme çözüm bulunabilir. DNA parmak izi yöntemi; adli vakalarda, moleküler arkeolojide, kalıtsal hastalıkların
tanısında, genetik çeşitliliğin belirlemesinde kullanılmaktadır.

DNA parmak izi elde etmek için ilk olarak DNA hücreden ayrılarak saf hâle gelmesi sağlanır. Daha sonra molekül ölçeğinde
bir makas gibi görev yapan enzimler aracılığıyla DNA molekülü, farklı noktalardan kesilerek farklı uzunluklarda DNA

parçaları elde edilir. Tekrar eden anlamsız baz dizileri PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yöntemiyle çoğaltılır. Elde edilen
DNA’lar gözenekli yapıdaki özel bir jele yüklenir. Elektroforez adı verilen yöntemle farklı uzunluktaki DNA parçaları
birbirinden ayrılır (Görsel 1).

DNA parçaları birbirinden ayrıldıktan sonra farklı yöntemlerle görüntülenebilir. Örneğin DNA’ya bağlanabilen floresan

boyalar kullanılarak işaretlenir. Bu sayede ayrılan DNA parçaları morötesi ışık altında kısa çizgiler ya da bantlar hâlinde
görülebilir(Görsel 2).

Görsel 1: Elektroforez Görsel 2: Elektroforez jeli üzerinde ayrılan DNA
parçalarını gösteren bantlar

ORTAÖĞRETİM 14 BİYOLOJİ-12
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ